Las Chałubińskich

---

Historia

Historia Lasy Chałubińskich jest niezwykle interesująca i sięga końca XIX wieku. Na podstawie zachowanych dokumentów datowanych na 10 września 1879 roku, renomowany lekarz związany z Zakopanem, Tytus Chałubiński, zakupił od pruskiego bankiera Ludwiga Eichborna leśną parcelę, na której miał zamiar wznosić swój dom. Dwa lata później, 13 sierpnia 1881 roku, dokupił od Magnusa Peltza, zięcia Eichborna, oraz jego żony Julii, sąsiednią parcelę o powierzchni 2 morgów, znaną jako „Swoboda”.

Po ukończeniu budowy, która niestety spłonęła w 1945 roku, większość otaczającego lasu przyciążona została w stanie nienaruszonym. W tym miejscu nigdy nie przeprowadzano żadnych wyrębów, co przyczyniło się do zachowania jego naturalnego charakteru.

Zarówno syn Tytusa, Ludwik, jak i jego wnuk Stefan Chałubiński, prowadzili nieustanne działania na rzecz ochrony tego terenu oraz jego naturalnych zasobów. Dzięki ich staraniom, w 2000 roku, zaledwie rok przed śmiercią Stefana, na mocy zgody Marszałka województwa małopolskiego, ustanowiono pomnik przyrody „Las Chałubińskich”.

Jest to pierwszy w powojennej Polsce obszar leśny o charakterze rezerwatowym będący prywatną własnością, który został chroniony prawnie na wniosek jego właścicieli.

Charakterystyka przyrodnicza

W przeszłości, las w Kotlinie Zakopiańskiej zajmował imponujące ponad 90% terenu, lecz procesy urbanizacyjne, które dotknęły Zakopane, skutkowały znacznym jego spadkiem. Od momentu zakończenia II wojny światowej, lesistość regionu zmniejszyła się z 40% do zaledwie 12%.

Rezerwat przyrody, który obejmuje obszar „Lasu Chałubińskich”, stanowi cenny fragment doskonale zachowanej buczyny karpackiej (Dentario glandulose-Fagetum). W tej unikalnej strefie występują niemal wszystkie typowe dla tego zbiorowiska zarówno gatunki drzew, jak i roślin zielnych. Obecność rzeżuchy trójlistkowej (Cardamine trifolia), której występowanie jest charakterystyczne dla buczyn tatrzańskich, sugeruje, że rezerwat ten jest pozostałością po łączącym buczyny Tatr oraz Beskidów, które obecnie już nie istnieją.

W „Lesie Chałubińskich” rośnie dziesięć gatunków drzew: buk zwyczajny (38,6%), świerk pospolity (31,8%), klon jawor (16,3%), olsza szara (3,9%), jesion wyniosły (3,8%), jodła pospolita (2,1%), jarząb pospolity (1,5%), sosna zwyczajna (1,2%), modrzew europejski (0,7%) oraz wierzba iwa (0,1%).

Ciekawostką jest, że wiek drzew w tym obszarze jest stosunkowo zróżnicowany. Szacuje się, że drzewa mogą mieć od 40 do 140 lat. Największymi okazami są jesiony, które osiągają obwód pnia wynoszący 255 cm oraz wysokość sięgającą 31 m. Również piętnaście buków, o pierśnicy od 63 do 79 cm i wysokości od 24 do 30 m, prezentuje się okazale. Obszar „Lasu Chałubińskich” określany jest jako być może najstarszy i najlepiej zachowany fragment dolnoreglowego lasu w tej części kraju.

Wykonana inwentaryzacja ujawnia, że na powierzchni zaledwie 14 060 m² można spotkać wiele rodzimych gatunków. Można tu znaleźć rośliny górskie, takie jak lepiężnik biały oraz starzec gajowy, a także gatunki subalpejskie, takie jak modrzyk górski oraz jaskier platanolistny. Występują tu również sztucznie wprowadzone lub zdziczałe gatunki niżowe i podgórskie, na przykład kalina koralowa, lipa drobnolistna oraz barwinek pospolity.

Pomimo niewielkiego zasięgu, region ten stanowi również siedlisko dla ciepłolubnego gatunku – dzwonka brzoskwiniolistnego, który w Zakopanem można spotkać tylko w jednym innym miejscu. Wśród roślin znajdujących się w tym obszarze są także endemity oraz subendemity ogólnokarpackie, takie jak żywiec gruczołowaty (w formie albinotycznej) oraz żywokost sercowaty. Występuje tu również kenofityczna smotrawa okazała.

Około sześć gatunków roślin, które można spotkać w tym rezerwacie, podlega ochronie gatunkowej. Należą do nich: kopytnik pospolity, goryczka trojeściowa, pierwiosnek wyniosły, barwinek pospolity, kalina koralowa oraz wawrzynek wilczełyko.

---

Oceń: Las Chałubińskich

---