Górski Ogród Botaniczny im. Mariana Raciborskiego, który jest częścią Tatrzańskiej Stacji Terenowej Instytutu Ochrony Przyrody PAN, znajduje się w malowniczym Zakopanem. To niezwykle istotny element ochrony przyrody w regionie Tatr.
Co ciekawe, ten ogród botaniczny jest najmniejszy w Polsce, co sprawia, że jego bogactwo i unikalność są szczególnie interesujące dla miłośników flory górskiej.
Lokalizacja
Ogród Botaniczny w Zakopanem składa się z dwóch wyraźnie oddzielonych sekcji, które pełnią różne funkcje.
Pierwsza część, dydaktyczna, znajduje się przy ul. Krupówki 10a, natomiast druga, naukowa, usytuowana jest przy ul. Antałówka 13.
Historia
„Ogród Botaniczny im. Mariana Raciborskiego pielęgnuje bogate tradycje Alpinariów, które miały miejsce w Zakopanem w latach 1887-1953. Głównymi twórcami tego projektu byli prof. Marian Raciborski, Stanisław Witkiewicz (senior) oraz prof. Władysław Szafer. Historia ogrodu sięga początków trzeciego Alpinarium (1919-1953), którego powstaniu przyczynili się m.in. Bronisława Dłuska (siostra Marii Skłodowskiej-Curie), prof. Konstanty Stecki, Juliusz Zborowski oraz dr Zofia Radwańska-Paryska.
Ogród rozpoczął swoją działalność w obecnej lokalizacji w 1953 roku, kiedy to administracja podjęła decyzję o przeznaczeniu terenu Alpinarium pod budowę Domu Turysty PTTK. W wyniku tej decyzji, kolekcja roślin została przeniesiona na sąsiednią działkę. Początkowo ogród dysponował zbiorem około 120 gatunków roślin. Początkowo nazywany Ogród Roślin Tatrzańskich, wkrótce przemianowano go na Alpinarium Naukowo-Dydaktyczne. W 1955 roku otwarto go dla zwiedzających jako placówkę Instytutu Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk.
Opiekę nad ogrodem sprawowały kolejno takie osoby jak: Zofia Zwolińska, Zofia Radwańska-Paryska oraz Anna Łobarzewska. To właśnie staraniem tej ostatniej powierzchnia ogrodu została powiększona o 0,12 ha. Aktualną nazwę Górski Ogród Botaniczny im. Mariana Raciborskiego, a także status ogrodu botanicznego, placówka uzyskała w 1983 roku.
Działy i Kolekcje Roślinne
Ogród Botaniczny w Zakopanem posiada imponującą kolekcję roślin tatrzańskich, w której znajdują się aż 600 gatunków, zgrupowanych w 290 rodzajach oraz 72 rodzinach. W tej różnorodności można znaleźć 70 gatunków roślin, które są objęte ścisłą lub częściową ochroną. Stanowi to znaczący udział 18% wszystkich chronionych roślin w Polsce, w tym takich jak szafran spiski, obuwik pospolity, goryczka wiosenna czy lilia złotogłów. Ogromny nacisk kładzie się także na wymianę nasion, co roku ogłaszaną w publikacji pod nazwą Index Seminum.
Warto podkreślić interesujące zbiory, które można znaleźć w ogrodzie:
- traganek zwisłokwiatowy (Astragalus penduliflorus),
- sasanka słowacka (Pulsatilla slavica),
- sybaldia rozesłana (Sibbaldia procumbens),
- sit trójłuskowy (Juncus triglumis),
- nerecznica Villara (Dryopteris villarii).
Dyrektorzy i Kierownicy
W historii Ogród Botaniczny w Zakopanem był kierowany przez różnych specjalistów, którzy znacząco wpłynęli na jego rozwój. Oto kilku z nich:
- W latach 1953-1969 kierownikiem była Zofia Zwolińska,
- W 1970 roku dyrektorem został dr Zofia Radwańska-Paryska (1901-2001), uznawana za botaniczkę, taterniczkę oraz pisarkę,
- Między 1971 a 1989 rokiem na tym stanowisku pełniła obowiązki mgr Anna Łobarzewska (1910-1989), biolog,
- W 1990 roku dyrektorem została dr hab. Halina Piękoś-Mirkowa.
Godziny otwarcia
Ogród Botaniczny w Zakopanem cieszy się dużym zainteresowaniem wśród odwiedzających. Przygotowano różne godziny otwarcia, aby dostosować się do potrzeb gości.
- część dydaktyczna – udostępniona dla zwiedzających od 1 lipca do 30 września, wstęp jest bezpłatny,
- część naukowa – dostępna jedynie po uprzednim telefonicznym uzgodnieniu terminu wizyty.
Przypisy
- Halina Piękoś-Mirkowa, Górski Ogród Botaniczny w Zakopanem.
- Jan Kornaś, Marian Raciborski: studia nad życiem i działalnością naukową, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Kraków, 01.01.1986 r., ISBN 83-01-07342-X, 9788301073428.
Oceń: Ogród Botaniczny w Zakopanem