Kolej linowa na Kasprowy Wierch

---

Historia

W 1934 roku rozpoczęły się przygotowania do jednego z najważniejszych przedsięwzięć w historii polskiego narciarstwa, a inicjatywę budowy nowoczesnej kolei linowej podjął ówczesny prezes Polskiego Związku Narciarskiego oraz wiceminister komunikacji, inżynier Aleksander Bobkowski. Również na jego zlecenie Centralne Biuro Studiów i Projektów PKP podjęło się realizacji szczegółowych badań terenowych, które miały na celu ustalenie optymalnej trasy dla planowanej kolei. W lipcu 1935 roku zapadła ostateczna decyzja o rozpoczęciu budowy, a inwestycję zlecono nowo powołanej spółce z o.o. o nazwie „Towarzystwo Budowy i Eksploatacji Kolei Linowej Zakopane (Kuźnice) – Kasprowy Wierch”, która miała swoją siedzibę w Warszawie.

Udziałowcami nowego podmiotu były czołowe instytucje, w tym Polskie Koleje Państwowe, Liga Popierania Turystyki oraz wiodące biuro podróży działające w Polsce – Orbis. Kierownictwo spółki objęli wybitni specjaliści: prezesem został inż. arch. Aleksander Kodelski, a dyrektorem finansowym dr Wacław Lewicki.

Na przestrzeni kolejnych miesięcy ogłoszenie o budowie kolei wzbudziło wiele kontrowersji, co doprowadziło do złożenia wielkiej ilości protestów od środowisk ekologicznych. Główne głosy sprzeciwiające się inwestycji pochodziły od działaczy ochrony przyrody. Po ujawnieniu projektów w marcu 1934 roku, sprzeciw wyraziło 94 różne towarzystwa i instytucje naukowe oraz turystyczne. Najbardziej dramatycznym momentem była rezygnacja z pełnionych funkcji przez całą ówczesną Państwową Radę Ochrony Przyrody, w tym przewodniczącego Komitetu Ochrony Przyrody w Krakowie – prof. Władysława Szafera. Choć dymisja nie została przyjęta, wywołała ona szerszą dyskusję na temat równowagi między postępem technologicznym a ochroną środowiska.

Prace budowlane rozpoczęły się na początku sierpnia 1935 roku, gdzie podjęto się ambitnego planu zakończenia inwestycji w rekordowym czasie 7 miesięcy. Na początku zespoły budowlane składały się z około 600 osób, jednak w szczytowym okresie zatrudnienie wzrosło do 1000 pracowników. Robotnicy byli rekrutowani nie tylko z regionu Podhala, ale również z Sądecczyzny, Krakowa, Tarnowa, a nawet z Wileńszczyzny. Do specjalistycznych prac zatrudniono wykwalifikowanych kamieniarzy z Brasławia oraz cieśli i traczy z Polesia.

Budowa kolejki miała miejsce w trudnych warunkach terenowych. Do transportu materiałów budowlanych zbudowano specjalną drogę na Myślenicką Turnię, gdzie następował przeładunek na furmanki ciągnięte przez konie huculskie. W kolejnym etapie surowce były przewożone na Halę Gąsienicową, a stamtąd transportowano je na plecach robotników.

Na dzień 15 marca 1936 roku, po 227 dniach intensywnej pracy, pierwsi pasażerowie mogli wjechać na Kasprowy Wierch. Warto dodać, że budowa kolejki spowodowała szereg ważnych inwestycji towarzyszących, takich jak obserwatorium na Kasprowym Wierchu, hotel na Kalatówkach oraz ceprostradę, prowadzącą z Morskiego Oka na Szpiglasową Przełęcz.

Była to pierwsza tego rodzaju inwestycja w Polsce i sześćdziesiąta w skali światowej. Kolej linowa składała się z dwóch odcinków – z Kuźnic na Myślenickie Turnie oraz z Myślenickich Turni na szczyt Kasprowego Wierchu. W efekcie zarówno transport surowców, jak i ruch pasażerski zaaranżowany został na dwóch liniach, które poruszały się naprzemiennie, co znacznie zwiększało efektywność działania kolei.

Maszyny do budowy dostarczyła stocznia w Gdańsku, a liny wyprodukowano w Sosnowcu. Niebywałe tempo działań pozwoliło na zakończenie budowy już 29 lutego 1936 roku. Cały projekt był nie tylko nowoczesnym rozwiązaniem technologicznym, ale także wizytówką II Rzeczypospolitej Polskiej. Koszt budowy wyniósł ponad 3,5 mln zł, a inwestycja zwróciła się jeszcze przed 1939 rokiem. W roku 1936 na górnej stacji umieszczono polskie godło w stylu art déco, które przetrwało do czasów współczesnych.

W 1961 roku dokonano modernizacji kolei, wymieniając wagony na nowoczesne. A w 1985 roku nakręcono film przypominający historię budowy kolejki, zatytułowany „Ku Szczytom Tatrzańskim”, zrealizowany przez Wytwórnię Filmów Dokumentalnych.

Współcześnie

Kolej linowa na Kasprowy Wierch to znakomity przykład nowoczesnej technologii w sercu polskich Tatr. Jej trasa ma długość 4252,81 metra, co czyni ją jedną z najbardziej znanych kolei w tej części Europy. Przy średnim nachyleniu wynoszącym 22%, kolej pokonuje różnicę poziomów 936 m, co daje niesamowite widoki oraz emocje dla pasażerów.

Warto zaznaczyć, że od roku 2007, prędkość wagonu wynosi 8 m/s, co w przypadku pokonywania podpór zmienia się na 6 m/s. Wcześniejsza prędkość wynosiła 5 m/s, a maksymalna pojemność wagonu to 60 osób. Kolej jest w stanie przewozić każdego dnia ponad 3 tys. pasażerów, co przekłada się na ponad 600 tys. osób rocznie. Ponadto, w maju i listopadzie, kolej przechodzi przeglądy techniczne, w wyniku czego zostaje czasowo wyłączona z eksploatacji. Także, w przypadku złych warunków atmosferycznych, jak silny wiatr, oblodzenie czy niskie temperatury (poniżej −28 °C), jej funkcjonowanie zostaje zawieszone.

W trakcie podróży, pasażerowie przesiadają się w Myślenickich Turniach do drugiego wagonu. Drugi odcinek trasy jest bardziej stromy z największym przewyższeniem wynoszącym 180 metrów. Po prawej stronie widoczny jest Goryczkowy Kocioł, który zimą pełni funkcję stoku narciarskiego. Wagon zbliża się do górnej stacji kolei na wysokości 1959 m n.p.m., zaledwie 26 metrów poniżej samego wierzchołka Kasprowego Wierchu.

Na górnej stacji znajdują się różnorodne obiekty, takie jak restauracja, kiosk, warsztat narciarski oraz niewielki hotelik oferujący 11 miejsc noclegowych. W zimie, w Kotle Gąsienicowym, kursuje czteroosobowy Wyciąg Gąsienicowy o długości 1180 m, z różnicą poziomów 352 m, który może przewozić 2400 osób na godzinę. Równolegle, po drugiej stronie szczytu, funkcjonuje dwuosobowy Wyciąg Goryczkowy, mający długość 1624 m oraz różnicę poziomów 602 m, zdolny przewieźć 730 osób na godzinę.

W marcu 2006 roku Polskie Koleje Linowe świętowały 70-lecie istnienia kolei linowej, natomiast 6 maja 2007 odbył się ostatni kurs przed jej generalnym remontem. Planowane zmiany w rozbudowie kolei, nawiązujące do historycznych projektów z 1934 roku, wzbudziły protesty nie tylko ze strony naukowców, ale też ekologów oraz części lokalnej społeczności. W ciągu ponad 70 lat działalności kolej przewiozła już ponad 38 milionów osób, a po zakończeniu modernizacji, która miała miejsce 15 grudnia 2007, nastąpiło oficjalne otwarcie nowej wersji kolejki, które miało miejsce 18 stycznia 2008, z udziałem Lecha Kaczyńskiego.

W ostatnich latach zalicza się do najważniejszych efektów modernizacji:

• wzrost prędkości,
• przesuwna platforma na poszczególnych stacjach,
• zmiana napędu wagonu,
• dwie liny nośne dla każdego wagonu,
• nowe podpory o większym rozstawie,
• zmiany w aranżacji wnętrz na stacjach,
• nowe wagony o dwukrotnie większej pojemności,
• komputerowe sterowanie zamiast obsługi przez maszynistów.

Z perspektywy użytkowników, 2011 roku przyniósł wieści o zamiarze sprzedaży kolejki, co wywołało silny protest lokalnych radnych. W 2021 roku Tatrzański Park Narodowy wyraził zgodę na przedłużenie czasu funkcjonowania kolei oraz na zwiększenie limitów przewozowych.

Dane techniczne

W celu zapoznania się z dokładnymi danymi technicznymi, poniżej przedstawiamy szczegółowe informacje dotyczące kolei linowej na szczyt Kasprowego Wierchu. Charakterystyka obu odcinków kolejki reveals specifications that are crucial for its operation and wydajność.

Nazwa kolei linowej	„Kasprowy Wierch – odcinek I”
Długość trasy [m]	1957
Wysokość stacji dolnej [m n.p.m.]	1027,5
Wysokość stacji pośredniej [m n.p.m.]	1352,5
Różnica wysokości [m]	325
Liczba podpór trasowych	3
Rodzaj wagonu	60-osobowy + 1
Ilość wagonów	2
Przewozowość [osób na godzinę]	360 w sezonie zimowym, 180 w sezonie letnim

Nazwa kolejki linowej	„Kasprowy Wierch – odcinek II”
Długość trasy [m]	2296
Wysokość stacji pośredniej [m n.p.m.]	1355,1
Wysokość stacji górnej [m n.p.m.]	1959,6
Różnica w wysokości [m]	604,5
Liczba podpór trasowych	3
Rodzaj wagonu	60-osobowy + 1
Łączna liczba wagonów	2 (+ 2 wagony ratunkowe)
Pojemność przewozowa [osób na godzinę]	360 w sezonie zimowym, 180 w sezonie letnim

---

Oceń: Kolej linowa na Kasprowy Wierch

---