Stanisław Karpiel (architekt)

---

Rodzina i dom

Stanisław Karpiel był drugim synem Jana oraz Marii (z domu Suleja) Karpielów. Miał także brata Jana, który żył w latach 1924-1933 oraz siostrę Marię, która urodziła się około 1928 roku.

W latach pięćdziesiątych XX wieku, Jan i Maria Karpielowie byli właścicielami gospodarstwa położonego w Zakopanem. Ich posiadłość znajdowała się w malowniczym otoczeniu, ograniczona naturalnymi granicami: potokiem Spadowiec od wschodu, Drogą pod Reglami na południu, Drogą do Daniela na zachodzie oraz ich własnym domem od północy.

Warto zaznaczyć, że Stanisław Karpiel spędził większą część swojego życia w Zakopanem. To tam się urodził, dorastał, a później także pracował. Jego góralski dom, zbudowany przynajmniej w okresie I wojny światowej, przeszedł dwie znaczne przebudowy, które miały miejsce w okolicach 1953 oraz 1961 roku. Dom ten znajduje się niedaleko Wierszyków, przy Drodze do Daniela 3, około 850 metrów poniżej dolnej linii Regli.

Od lat dwudziestych XX wieku, piętrowy budynek Karpielów, wyposażony w oszkloną werandę i zapewniający panoramiczny widok na Tatry, stał się znanym pensjonatem dla turystów. Goście mogli podziwiać z jego okien przepiękne widoki obejmujące m.in. Kasprowy Wierch, Drogę pod Reglami, Giewont, Sarną Skałkę, Czerwone Wierchy oraz Łysanki. Wczesne lata sześćdziesiąte przyniosły zmiany w przeznaczeniu tego miejsca; dom Stanisława Karpiela zaczął pełnić funkcię pracowni architektonicznej oraz stał się gościnnym schroniskiem dla coraz to liczniejszych przyjaciół architekta oraz jego bliskich.

Życiorys

Stanisław Karpiel jest uznawanym twórcą obiektów sportowych w Polsce oraz wielu innych krajach, takich jak Norwegia, Syria i Słowacja. Jego działalność obejmuje nie tylko projektowanie, ale również aktywne propagowanie planów dotyczących zagospodarowania przestrzennego i realizacji projektów dla amatorskich oraz wyczynowych sportów zimowych, szczególnie w rejonach Tatr i Beskidów.

Od roku 1954, Karpiel był członkiem wielu stowarzyszeń zawodowych i społecznych, w tym Stowarzyszenia Architektów Polskich SARP, Stowarzyszenia Historyków Sztuki SHS, oraz Komisji Opieki nad Zabytkami Kultury i Ochrony Przyrody. Ponadto, do 1954 roku współpracował z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym PTTK.

W czerwcu 1948 roku ukończył ostatni rok nauki w Technikum Budowlanym (dawna Szkoła Przemysłu Drzewnego) w Zakopanem. Następnie, od października 1948 do czerwca 1954 roku, studiował na Wydziale Architektury Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Ukończył studia w czerwcu 1954 roku, uzyskując tytuł inż. mgr arch. na podstawie pracy dyplomowej „Projekt teatru i filharmonii we Wrocławiu”, którą wykonał pod kierunkiem profesora Józefa Gałęzowskiego, kierownika Katedry Kompozycji Architektonicznej.

Po zakończeniu nauki, jesienią 1954 roku, rozpoczął pracę jako starszy projektant w Pracowni Architektonicznej, działającej w Przedsiębiorstwie Konserwacji Zabytków PKZ w Warszawie. W późniejszych latach 50. pracował w Krakowie, a od 1961 roku osiedlił się w Zakopanem. W okresie od 1996 do 2010 roku był założycielem i dyrektorem „Pracowni architektonicznej KARPLA – Stanisław Karpiel Zakopane”.

Kariera sportowa

W zimowych zmaganiach sportowych, Stanisław Karpiel osiągnął znaczący sukces, stając się pierwszą osobą, która wykonała skok na Wielkiej Krokwi po opuszczeniu Zakopanego przez niemieckich żołnierzy, co miało miejsce 29 stycznia 1945 roku.

W latach 1949–1953 Karpiel był aktywnym członkiem polskiej kadry olimpijskiej, gdzie zdobył uznanie w środowisku sportowym. W lutym 1949 roku podczas VIII akademickich mistrzostw świata, które odbyły się w Szpindlerowym Młynie, zdobył srebrny medal, co podkreśliło jego talent i determinację w narciarstwie.

Niestety, w czerwcu 1953 roku, podczas zawodów, które miały miejsce na słomianych matach skoczni Wisła-Malinka, Karpiel doznał poważnej kontuzji barku oraz łokcia. Ten niefortunny wypadek całkowicie zakończył jego marzenia o dalszym występie w kadrze olimpijskiej, ale nie zniechęcił go do kontynuowania treningów w narciarstwie zjazdowym oraz udziału w zawodach.

Kariera zawodowa

Stanisław Karpiel był doświadczonym architektem, który w ciągu około 40 lat kariery na wszystkich etapach projektowania, nadzorowania oraz realizacji projektów, zgromadził ogromną wiedzę i doświadczenie. Posiadał uprawnienia budowlane nr 361/4251 do projektowania w specjalizacji architektonicznej bez jakichkolwiek ograniczeń, a także status twórcy oraz uprawnienia konserwatorskie.

Wśród jego kluczowych osiągnięć zawodowych znajduje się wiele znaczących projektów:

• 1960-1962 – Projekt Zespołu Skoczni Narciarskiej Wielka Krokiew w Zakopanem, zrealizowany na międzynarodowe zawody FIS w 1962 roku. Już w 1961 roku wygrał konkurs na przebudowę tej skoczni, a w 1962 roku był zaangażowany w realizację projektu w zespole KBPBBP.
• 1964 – Współpraca z prof. Frode Rinnanai Twetenem przy projektowaniu planu zagospodarowania tras biegowych oraz budowy pawilonu sportowego dla sportowców w Holmenkolen w Oslo, Norwegia.
• 1965-1974 – Generalny projektant odlewni żeliwa w Węgierskiej Górce, gdzie zrealizował przebudowę odlewni nr I i II oraz projekt odlewni nr III.
• 1965-1981 – Praca w Krakowskim Biurze Projektowo-Badawczym Budownictwa Przemysłowego, zakończona wieloma zrealizowanymi projektami, w tym plan zagospodarowania, dom kultury oraz stadion sportowy.
• 1969 – Opracowanie planu zagospodarowania Centrum Łyżwiarstwa w Zakopanem, budowa otwartego stadionu łyżwiarskiego oraz pawilonów.
• 1973-1974 – Projekt dla fabryki nart „Polsport” w Szaflarach.
• 1973-1975 – Udział w projekcie kolejki krzesełkowej Goryczkowa-Kasprowy, który obejmował plan zagospodarowania z obiektami architektonicznymi.
• 1974-1980 – Współudział w opracowaniu Studium Zagospodarowania Tatrzańskiego Parku Narodowego (TPN).
• 1975-1986 – Kreacja wzorcowego projektu małych, drewnianych schronisk górskich „bacówek”, które miały pomieścić 20-30 turystów, zbudowanych w przystępnych lokalizacjach.
• 1976 – Wprowadzenie systemu prefabrykowanych domów mieszkalnych. Jeden z pierwszych takich domków został zrealizowany dla Wojciecha Młynarskiego w Kościelisku.
• 1978-1980 – Opracowanie studium zagospodarowania oraz projektów obiektów dla organizacji zawodów FIS w Zakopanem w 1982 roku.
• 1981-1986 – Praca w Syrii w biurze projektowym, gdzie był odpowiedzialny za projekty takie jak Hala Sportowa w Aleppo czy Stadion Sportowy w Latakii.
• 1997-2000 – Opracowanie projektów dziesięciu stacji narciarsko-turystyczno-rekreacyjnych w Polsce, przy współpracy z innymi architektami.
• 2010 – Plan zagospodarowania narciarskiego całego Podhala, który został przygotowany w mikroskalowej współpracy z czołowymi polskimi narciarzami, w tym z Andrzejem Bachledą-Curuś „Ałusiem”.

Stanisław Karpiel był wielkim specjalistą w swojej dziedzinie, który pozostawił po sobie liczne, zrealizowane projekty, które wciąż wpływają na architekturę i infrastrukturę turystyczną w Polsce.

---

Oceń: Stanisław Karpiel (architekt)

---