Janina Walczak-Budzicz, znana również z nazwiska panieńskiego Jarosz, jest niezwykle utalentowaną artystką, której życie i twórczość są przykładem pasji oraz zaangażowania w sztukę. Urodziła się w 1950 roku w malowniczym Zakopanem, które stanowiło inspirację dla wielu artystów.
Jako polska malarka na szkle oraz poetka, jej prace wyróżniają się unikalnym stylem, który łączy w sobie tradycyjne techniki z nowoczesnym podejściem do sztuki. Janina Walczak-Budzicz to postać, która wzbogaca polską kulturę i sztukę.
Życiorys
Janina Walczak-Budzicz, znana artystka z Podhala, przez lata zdobywała uznanie w dziedzinie malarstwa na szkle, a jej umiejętności wyniosła z nauki u swojego pierwszego męża, Zdzisława Walczaka. On sam był znanym twórcą ludowym oraz artystą malarzem.
Artystyczne walory jej obrazów zostały szybko dostrzegione, a doskonała kompozycja oraz swobodna kolorystyka malowideł przyciągnęły uwagę krytyków i miłośników sztuki. W jej pracach dominują tradycyjne podhalańskie kolory, takie jak ciepła czerwień, błękit i żółć, które śmiało mieszają się ze sobą, zawsze oddzielone charakterystycznymi ciemnobrązowymi lub czarnymi konturami. Oprócz tych barw, można dostrzec tendencję do nadawania ogólnej tonacji brązów, zieleni i fioletów.
W twórczości Janiny ważnym miejscem zajmują tematy religijne, a najczęściej maluje wizerunki Madonny i Aniołów, jak również sceny zbójnickie oraz obyczajowe. W szczególności w portretach świętych skoncentrowana jest na emocjonalnym wyrazie ich twarzy, które oddają ludzkie uczucia, takie jak niepokój, smutek czy radość. Natomiast w scenach zbójnickich dominuje ekspresja, dynamika oraz żywotność.
Jej prace były przedstawiane na wielu wystawach, zarówno zbiorowych, jak i indywidualnych, w Polsce (m.in. w Zakopanem, Warszawie, Białymstoku, Kazimierzu nad Wisłą, Radomiu, Toruniu, Zielonej Górze, Łodzi, Wrocławiu, Kaliszu, Krakowie, Rabce, Częstochowie oraz Lublinie) oraz za granicą (Norwegia, Rosja, Niemcy, Francja, Kanada, Chiny – Pekin, Peru – Lima, a także Słowacja, w miastach takich jak Nitra, Detva, Púchov, Stary Smokowiec, Tatrzańska Łomnica, Terchová).
Warto również podkreślić, że Janina Walczak-Budzicz jest uznaną poetką i publicystką, a także działaczką społeczną. Tworzy zarówno w gwarze, jak i w języku literackim. Przez wiele lat współpracowała z różnymi ośrodkami kultury na Słowacji, organizując wystawy twórczości ludowej, a także prowadząc zajęcia z malarstwa na szkle dla dzieci i młodzieży.
Prowadziła kursy malarstwa na szkle w różnych miastach Polski, takich jak Lublin, Toruń oraz Zakopane. Była także założycielką i wieloletnią prezesem Tatrzańskiego Koła Stowarzyszenia Twórców Ludowych oraz przez jedną kadencję wiceprezesem Zarządu Głównego STL. W latach 90. prowadziła dwie autorskie audycje radiowe w regionalnym radiu „Alex”: etnograficzną „W malowanej skrzyni” oraz „Horni chłopcy”, poświęconą Tatrzańskiemu Ochotniczemu Pogotowiu Ratunkowemu.
Janina zorganizowała ponad 30 monograficznych wystaw twórców ludowych z Podhala i zaprojektowała ich oprawę graficzną. W latach 2000-2005 wystawiała w Zakopanem w Galerii Sztuki Politechniki Krakowskiej „Stara Polana”, organizując różnorodne wydarzenia artystyczne, w tym wernisaże, koncerty, spektakle teatralne oraz spotkania literackie i muzyczne.
Za swoją twórczość malarską Janina Walczak-Budzicz była wielokrotnie nagradzana w konkursach krajowych i międzynarodowych, w tym podczas Dni Kultury Europejskiej w Częstochowie. Otrzymała wiele odznaczeń za swoje osiągnięcia artystyczne i działalność społeczną, w tym Srebrny i Złoty Krzyż Zasługi, nagrodę Ministra Kultury i Sztuki, odznakę Zasłużony Działacz Kultury oraz honorowy tytuł Zasłużony dla Związku Podhalan i Regionu Podhala. W 2004 roku uhonorowano ją prestiżową Nagrodą im. Oskara Kolberga za zasługi dla kultury ludowej i jej całokształt pracy w tej dziedzinie.
Wystawy indywidualne
Janina Walczak-Budzicz, utalentowana artystka znana ze swojego malarstwa na szkle, zrealizowała wiele indywidualnych wystaw w ciągu swojej kariery. Oto pełna lista jej prezentacji artystycznych, które przyczyniły się do promocji polskiej sztuki ludowej.
- 1981 r. – „Malarstwo ludowe na szkle Janiny Jarosz z Zakopanego” w Muzeum Wsi Radomskiej,
- 1982 r. – „Poranek w Muzeum” w Toruniu w Muzeum Etnograficznym, wydarzenie połączone z poezją autorki,
- 1983 r. – „Malarstwo na szkle Janiny Jarosz i Zdzisława Walczaka” zorganizowane w Krakowie w Pałacu Pod Baranami,
- 1985 r. – „Na szkle malowane” w Kaliszu w galerii PP. „Desa”,
- 1987 r. – indywidualna wystawa w Nowym Sączu w Klubie Ziemi Sądeckiej,
- 1987 r. – wystawa „Wierchowe Nuty” w Katowicach w Centrum Kultury,
- 1989 r. – trzy wystawy indywidualne w Moskwie w Centrum Kultury Polskiej oraz w Domu Architekta, a także w Krasnogorsku w Domu Kultury w ramach Dni Polskiej Twórczości Ludowej,
- 1989 r. – wystawa „Polsk kunst” w Norwegii w Straumsbukta,
- 1989 r. – wystawa „Polsk kunst” w Tromsø,
- 1989 r. – wystawa „Polsk kunst” w Hämmerfest,
- 1990 r. – „Janoškowe Dni” na Słowacji w Terchowej i Žilinie,
- 1992 r. – „Mal’ovane na sklé” w Starym Smokowcu na Słowacji,
- 1995 r. – pokaz malowania na szkle oraz wystawa w Sandomierzu przy okazji otwarcia nowej linii produkcji szkła FLOAT, pierwszej w Polsce – Pilkington Sandoglass Sp. z o.o.,
- 1995 r. – „Spotkania u Damroki” w Toruniu w Muzeum Etnograficznym skansen,
- 1995 r. – indywidualna wystawa w Zielonej Górze w Filharmonii,
- 1996 r. – wystawa indywidualna na międzynarodowym festiwalu „Akademická Nitra ’96” w Nitrze na Słowacji,
- 1996 r. – wystawa indywidualna na „Janošikových dniach ’96” w Terchowej,
- 1996 r. – „Tatry – przyroda i ludzie” w Gołuchowie w Muzeum Leśnictwa,
- 1997 r. – indywidualna wystawa w Lublinie w Krajowym Domu Twórczości Ludowej,
- 1997 r. – wystawa „Malarstwo na szkle Janiny Jarosz” w Zakopanem w Muzeum TPN,
- 1999 r. – „Śklane obrozecki” w Łodzi w Centrum Kultury Młodych,
- 1999 r. – indywidualna wystawa na Festiwalu „XXXIV Folklórne slávnosti pod Poľanou” w Detvie na Słowacji,
- 2000 r. – „Śklane obrozecki” w Zakopanem w Związku Podhalan,
- 2001 r. – „Mój śklany świat” w Zakopanem, w Galerii Politechniki Krakowskiej „Stara Polana”,
- 2004 r. – „Spomienky na skle” w Turzovce na Słowacji,
- 2004 r. – „Na skle malované” w Zvolen na Słowacji,
- 2006 r. – „Święci w szkle zaklęci” w Warszawie w Kościele Środowisk Twórczych pw. Św. Br. Alberta i Św. A. Apostoła,
- 2006 r. – „W świecie śklanych obrazków” w Szydłowcu w Muzeum Ludowych Instrumentów Muzycznych,
- 2008 r. – wystawa w ramach Dni kultury Polskiej w Peru, w Limie,
- 2008 r. – „Moje Anioły” w Łodzi w Klubie Nauczyciela,
- 2009 r. – „Marzenia Pędzlem Malowane” w Warszawie i Górze Kalwarii w Galerii ETNIK, gdzie artystka prezentowała się w gronie najwybitniejszych nieprofesjonalnych malarzy polskich,
- 2009 r. – „Moja Pasja” w Warszawie w Galerii „Serenissima”.
Każda z tych wystaw była niezwykle ważnym krokiem w rozwijaniu kariery artystycznej Janiny Walczak-Budzicz oraz w popularyzacji sztuki malarskiej na szkle w Polsce i poza jej granicami.
Nagrody, dyplomy i wyróżnienia
Janina Walczak-Budzicz osiągnęła liczne sukcesy artystyczne, które są świadectwem jej talentu i zaangażowania w sztukę ludową. Poniżej przedstawiamy zestawienie nagród, dyplomów i wyróżnień, jakie otrzymała w latach 1976-2004.
- 1976 r. – III miejsce – „Dziecko w sztuce ludowej” – Toruń, ogólnopolski,
- 1976 r. – II miejsce – „Malarstwo na szkle Karpat Polskich” – Rabka,
- 1977 r. – wyróżnienie – „Piękno Ziemi Sądeckiej” – N. Sącz,
- 1977 r. – wyróżnienie – „Rodzina w polskiej sztuce ludowej” – Warszawa, ogólnopolski,
- 1977 r. – wyróżnienie – „Polsko-Radzieckie braterstwo broni” – Warszawa, ogólnopolski,
- 1978 r. – II miejsce – „Kobieta w malarstwie ludowym” – Rabka, ogólnopolski,
- 1978 r. – III miejsce – „Rolnik i jego praca” – Kraków, ogólnopolski,
- 1978 r. – wyróżnienie – „Piękno Ziemi Sądeckiej” – N. Sącz,
- 1980 r. – wyróżnienie – „Jan Kochanowski w twórczości ludowej” – Radom, ogólnopolski,
- 1980 r. – I miejsce – „Wisła w sztuce ludowej” – Toruń, ogólnopolski,
- 1983 r. – I miejsce – „Wojsko Polskie w sztuce ludowej” – Warszawa, ogólnopolski,
- 1983 r. – II miejsce – „Plastyka obrzędowa” – Toruń, ogólnopolski (za „światy”),
- 1983 r. – II miejsce – „Czarna Madonna” – Rabka,
- 1984 r. – wyróżnienie – „Jan Kochanowski” – Radom, ogólnopolski,
- 1984 r. – wyróżnienie – „Ojczyzna” – Lublin, ogólnopolski,
- 1986 r. – wyróżnienie – „90-lecie ruchu ludowego” – Warszawa, ogólnopolski,
- 1988 r. – wyróżnienie – „Ziemia bliska sercu” – Toruń, ogólnopolski,
- 1988 r. – wyróżnienie – „Zbójnictwo tatrzańskie” – Zakopane,
- 1989 r. – I nagroda – „II Ogólnopolskie Biennale Sztuki Nieprofesjonalnej” – Skawina,
- 1999 r. – I nagroda – V Ogólnopolski Konkurs im. ks. Jakuba Wujka na sztukę ludową i amatorską o tematyce biblijnej – Wągrowiec,
- 2000 r. – wyróżnienie – Konkurs Sztuki Ludowej na 1 Dniach Europejskiej Kultury Ludowej Częstochowa – ogólnopolski,
- 2001 r. – I nagroda – Ogólnopolski Konkurs Plastyczny w 100-lecie Postawienia Krzyża na Giewoncie – Zakopane,
- 2002 r. – III nagroda – „Patroni Europy w sztuce” I Międzynarodowy Konkurs Plastyczny Bielsko-Biała,
- 2003 r. – I nagroda – „Św. Michał Archanioł w malarstwie na szkle” – Bielsko-Biała, ogólnopolski,
- 2004 r. – nagroda im. Oskara Kolberga.
Artystyczne wyróżnienia Janiny Walczak-Budzicz odzwierciedlają jej głęboką pasję oraz zaangażowanie w sztukę ludową, co czyni ją cenioną postacią w polskiej kulturze.
Przypisy
- Nagroda im. Oskara Kolberga http://web.archive.org/web/20100419064132/http://www.mkidn.gov.pl/pages/strona-glowna/kultura-i-dziedzictwo/nagrody-i-wyroznienia/nagroda-im-oskara-kolberga.php
Pozostali ludzie w kategorii "Kultura i sztuka":
Krzysztof Trebunia-Tutka | Adam Rapacki (kompozytor) | Tadeusz Gąsienica-Giewont | Wawrzyniec Żuławski | Witold Surowiecki | Marek Różycki jr. | Waldemar Dziki | Maria Palider | Mirosław P. Jabłoński | Juliusz Żuławski | Andrzej Bachleda-Curuś (śpiewak) | Jakub Lubowicz | Bartłomiej Jurecki | Andrzej Gawroński (satyryk) | Andrzej Mierzejewski (malarz) | Włodzimierz Wnuk | Jan Karpiel-Bułecka | Ryszard Orski | Stefan Schabenbeck | Marcin RząsaOceń: Janina Walczak-Budzicz