Maria Palider

Ich znajomość rozpoczęła się w 1902 roku w Zakopanem, gdzie Maria wprowadziła Tetmajera w świat góralskiej kultury. To dzięki jej inspiracji i związkom z mieszkańcami Podhala, poezja Tetmajera zyskała głęboki i autentyczny kontekst. Razem podróżowali po Europie, odwiedzając wiele krajów, takich jak Włochy, Francja czy Austria, co miało ogromny wpływ na jego twórczość literacką.

Maria, jako osoba pełna energii, stała się według Włodzimierza Wnuka pierwowzorem Maryny z Hrubego, a jej znajomość z górali oraz ich folklorem wzbogaciła zbiór pieśni góralskich, które znalazły się w zbiorach „Skalne Podhale” oraz „Legenda Tatr”. W 1903 roku, pomagając Tetmajerowi w urządzeniu jego nowego domu w Zakopanem, znacząco wpłynęła na jego życie osobiste i twórcze.

W okresie około 1908 roku mieszkała razem z Tetmajerem w Krakowie, na ulicy Zgoda 1 (obecnie Czapskich), pełniąc rolę opiekunki dla jego syna. Niefortunnie, w latach 1918-1919, Maria zmagała się z poważnymi problemami zdrowotnymi, a poeta wsparł ją finansowo, przeznaczając 4000 koron z funduszu swojego imienia na pokrycie kosztów leczenia. W 1931 roku złożyła mu wizytę w Warszawie, przybywając z delegacją Związku Górali, przynosząc z sobą symboliczną gałązkę kosodrzewiny.

Znaczenie Marii Palider w życiu i twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera jest nie do przecenienia. Maciej Szukiewicz w sposób dosadny ukazał jej wpływ na jego artystyczną drogę.

W 1912 roku Maria wyszła za mąż za Józefa Mochyłę, młodego robotnika z kuźnickiego tartaku. Niestety, jej mąż zginął na froncie I wojny światowej w 1914 roku, a po tym tragicznym wydarzeniu wkrótce zmarł ich nowo narodzony syn. W 1924 roku Maria ponownie zdecydowała się na małżeństwo, tym razem z Józefem Czarniakiem, górala zakopiańskim oraz inwalidą wojennym. Razem prowadzili gospodarstwo rolne w Wielkopolsce przez około dziesięć lat, jednak w końcu powrócili do Zakopanego, osiedlając się na Bilinówce. Józef Czarniak zmarł w 1964 roku.

Maria Palider spoczywa na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, gdzie jej historia i dziedzictwo pozostają żywe w pamięci lokalnej społeczności oraz miłośników góralskiej kultury.