Stanisław Motyka

---

Życiorys

Jego ojciec, Jan, pochodził z okolic Tarnobrzega, natomiast matka, Karolina z domu Golonka, była rodowitą mieszkanką rejonu Limanowej. Od 1923 roku, w lecie oddawał się wspinaczce górskiej, zaś zimą pasjonował się narciarstwem.

Stanisław Motyka osiągnął znaczące sukcesy w swoim sportowym życiu jako mistrz Polski w sztafecie narciarskiej 5 × 10 km w latach 1927 i 1928 oraz wicemistrz w latach 1932 i 1933. Uczestniczył w igrzyskach olimpijskich w 1928 roku, gdzie zajął 24. pozycję w kombinacji norweskiej.

Po zakończeniu kariery sportowej, która nastąpiła w wyniku poważnego upadku na skoczni, postanowił poświęcić się taternictwu. Jego największe osiągnięcia w tej dziedzinie miały miejsce w latach 30. XX wieku. Wśród jego partnerów wspinaczkowych znajdowali się m.in. Witold Henryk Paryski, Jan Sawicki, Bronisław Czech oraz Jan Gnojek. W późniejszym okresie uprawiał taternictwo z wspinaczami różnych narodowości, takimi jak Spiscy Niemcy, Węgrzy, Słowacy oraz Polacy, w tym Zoltán Brüll i István Zamkovszky. Wiele razy brał udział w wyprawach w charakterze przewodnika, ale uprawnienia te uzyskał dopiero w 1937 roku.

Był pionierem, przechodząc około 50 dróg w Tatrach, a także powtarzając wiele z najtrudniejszych przejść innych wspinaczy. Jako instruktor taternictwa, niektóre ściany pokonywał kilkudziesięciokrotnie. Znany był z lekkiego stylu wspinania oraz doskonałej orientacji w terenie wysokogórskim.

Na nartach brał udział w licznych tatrzańskich wyprawach, w tym w legendarnym zjeździe z Wagi do Doliny Białej Wody. W jego życiu miało miejsce wiele sukcesów, w tym tragiczna nieudana wycieczka przez Polski Grzebień, podczas której zabłądził w gęstej mgle, a w wyniku lawiny odniósł poważne obrażenia.

Stanisław Motyka jako pierwszy bez góralskiego pochodzenia zdał egzamin na przewodnika tatrzańskiego II klasy w Polskim Towarzystwie Tatrzańskim. Wydarzenie to miało miejsce w czerwcu 1937 roku i wywołało kontrowersje w zakopiańskiej społeczności. W 1938 roku uzyskał uprawnienia przewodnika I klasy.

Był również zaangażowany w rozwój taternictwa; w 1939 roku objął kierownictwo Szkoły Turystyki i Taternictwa na Hali Gąsienicowej. Publikował artykuły na temat nowych dróg, które pojawiały się w „Taterniku” oraz „Krzesanicy”. Jako autor zdjęć dokumentujących wspinaczki oraz karikatur, pisał też wiersze o tematyce tatrzańskiej, jednak niewielka część tej twórczości przetrwała do dzisiaj.

Na początku II wojny światowej zajmował się przemytem ludzi na Węgry oraz Słowację. Był poszukiwany przez gestapo, co zmusiło go do ukrywania się w Warszawie. Następnie przez Zakopane i Tatry udał się na Węgry, gdzie trafił do obozu dla polskich uchodźców w Leányfalu, niedaleko Szentendre. Tam, w wieku 35 lat, utonął w Dunaju i został pochowany w pobliskim Pócsmegyer. Niestety, jego grób nie zachował się do dnia dzisiejszego.

Stanisław miał dwóch braci: Juliana i Aleksandra. Jego kuzyn, Mieczysław Motyka, również był uznawanym przewodnikiem i instruktorem narciarskim. Z kolei stryjeczny brat Stanisława, Zdzisław Motyka, odniósł sukcesy na polu narciarskim jako olimpijczyk.

Wybrane pierwsze przejścia w Tatrach

Stanisław Motyka, wybitny polski alpinista, zapisał się na kartach historii Tatr dzięki swoim niezwykłym osiągnięciom. Poniżej przedstawiamy wybrane przejścia, które miały miejsce w latach 1929-1938:

• 1929 – Filarem Leporowskiego na Kozi Wierch i dalej żlebem na Kozią Przełęcz Wyżnią,
• 1930 – środkiem północno-wschodniej ściany Żłobistego Szczytu, z Janem Sawickim,
• 1932 – środkiem południowej ściany Małego Lodowego Szczytu, z Sawickim,
• 1932 – wschodnim kominem Wyżniej Basztowej Przełęczy, z Sawickim,
• 1932 – południowo-zachodnią ścianą Ostrego Szczytu, z Sawickim,
• 1932 – zachodnią ścianą Łomnicy, z Sawickim,
• 1932 – trawersem południowej ściany Zamarłej Turni, z Sawickim,
• 1934 – południowo-wschodnim uskokiem Zadniego Mnicha,
• 1934 – południowym filarem Ostrego Szczytu,
• 1935 – południowo-zachodnią ścianą Wschodniego Szczytu Żelaznych Wrót,
• 1936 – południową ścianą Wschodniego Szczytu Wideł,
• 1936 – wschodnią ścianą Wysokiej,
• 1936 – zachodnią ścianą Kozich Czub,
• 1938 – południową ścianą Małego Kołowego Szczytu,
• 1938 – Kominem Świerza w zachodniej ścianie Kościelca.

Te wybitne osiągnięcia Motyki pokazują jego determinację i umiejętności w trudnych warunkach tatrzańskich. Niezapomniane przejścia, które wciąż inspirują kolejne pokolenia alpinistów, świadczą o jego pasji do gór.

---

Oceń: Stanisław Motyka

---