Ludwik Berger, znany pod pseudonimami „Goliat”, „Michał” oraz „Hardy”, to postać o niezwykłym dorobku artystycznym oraz patriotycznym. Urodził się 13 stycznia 1911 roku w Zakopanem, gdzie spędził część swojego dzieciństwa, poznając piękno Tatr i kultury regionu. Życie Berger'a zakończyło się tragicznie 22 listopada 1943 roku w Warszawie.
Jako aktor i reżyser, był ściśle związany ze środowiskiem teatralnym „Reduty”, które przyciągało utalentowanych artystów, pasjonujących się sztuką w najczystszej postaci. Jego zaangażowanie społeczne wykraczało jednak poza teatr - był harcerzem oraz współtwórcą oddziału konspiracyjnego, który odegrał kluczową rolę w ruchu oporu przeciwko okupacji.
Oddział ten stał się zalążkiem batalionu, który później przekształcił się w pułk Armii Krajowej „Baszta”. Działalność Berger'a w tym zakresie świadczy o jego niezłomnej woli oraz odwadze, która w obliczu zawirowań historycznych pozwalała mu działać na rzecz wolności i niezależności jego ojczyzny.
Życiorys
Ludwik Berger przyszedł na świat 13 stycznia 1911 roku w malowniczym Zakopanem, w rodzinie o robotniczym tle. Jego ojciec, Adolf Kazimierz Berger oraz matka, Michalina z domu Solecka, byli aktywnymi członkami Polskiej Partii Socjalistycznej, co miało znaczący wpływ na wczesne formowanie się światopoglądu Ludwika, który wzrastał w atmosferze niepodległości i socjalizmu. Po ukończeniu szkoły średniej w Lwowie w roku 1928, zyskał opiekuna w osobie Juliusza Osterwy, z którym ściśle współpracował, wchodząc do świata teatralnego.
Berger związał swoją karierę z Instytutem Reduty, gdzie pełnił wiele ról, od gońca po aktora oraz reżysera. Jego umiejętności organizacyjne były dobrze znane; aktywnie uczestniczył w szkolnym teatrze Reduty, który działał przy liceach w Warszawie. Szkolnymi teatrami kierowały utalentowane Maria Dulęba oraz Ewa Kunina. W 1937 roku objął rolę opiekuna i reżysera kółka teatralnego przy Liceum im. Józefa Poniatowskiego.
Warto również zaznaczyć, że poza swoimi teatralnymi pasjami, Ludwik był zaangażowany w harcerstwo. Był członkiem tej organizacji jeszcze w okresie swojego pobytu we Lwowie, z dumą nosząc w klapie krzyż harcerski. Jego stopień podharcmistrza oraz lewicowe sympatie łączyły się z nurtem Czerwonych Chorągwi, zrzeszonych w KIMB (Koło Instruktorów imienia Mieczysława Bema).
Po klęsce wrześniowej, Ludwik podjął działania konspiracyjne, organizując harcerzy z 71 i 14 WDH, co miało miejsce już w październiku 1939 roku. W dniu 8 listopada tego samego roku, nawiązał kontakt z Komendą Główną Służby Zwycięstwu Polski. Oddział, który prowadził, szybko zaczął nabierać wojskowego charakteru. Dowództwo formalnie objął Henryk Mitak, harcmistrz, który przed wojną kierował hufcem na Żoliborzu.
Warto również podkreślić, że w 1939 roku, w Sylwestra, złożyli przysięgę na ręce Bergera jego podopieczni i wychowawcy, w tym „Dziadek” Kazimierz Lisiecki z „Ogniska” na ul. Długiej 13. Grupa, kierowana przez ppor. rez. art. z 28 palu, Jana Werdę ps. „Fater”, składała się z 3 oficerów rezerwy oraz 20 chłopców, z których najmłodszy, Jerzy Kuziński ps. „Jeż”, miał zaledwie 14 lat.
Niestety, 22 listopada 1943 roku, Berger wraz z Jerzym Ukleją ps. „Lenin” zostali przyłapani na zjeździe tramwaju z wiaduktu nad Dworcem Gdańskim, przy ul. Zajączka. W obliczu zagrożenia podjęli próbę ucieczki. Niestety, jeden z kul wystrzelonych przez Niemców trafił Ludwika. W końcu, mimo nieudanej obrony, zginął z rąk jednego z żandarmów. Jego ciało zostało przewiezione do Zakładu Medycyny Sądowej, a następnie złożone na cmentarzu Powązkowskim. W 1958 roku szczątki Bergera zostały ekshumowane i przeniesione do kwatery „Baszty” na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 26A-11-13).
W gronie żołnierzy Ludwika Bergera znajdował się również Julian Eugeniusz Kulski, który dla uczczenia swojego opiekuna i dowódcy przyjął po jego śmierci pseudonim „Goliat”.
Życie prywatne
W 1933 roku zawarł związek małżeński z Ireną Rogowską. Dwa lata później, w 1935 roku, na świat przyszedł ich syn, Marek. Niestety, ich małżeństwo nie trwało długo.
Odznaczenia
Pośmiertne odznaczenia Ludwika Bergera obejmują prestiżowy Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, który jest jednym z najwyższych odznaczeń wojskowych w Polsce. Oprócz tego, odznaczono go również Krzyżem Walecznych, co świadczy o jego odwadze i poświęceniu w służbie.
Upamiętnienie
W listopadzie 1983 roku na elewacji budynku przy ulicy Śmiałej 5/7 miało miejsce odsłonięcie tablicy, która upamiętnia postać Ludwika Bergera. Ten ważny moment dla lokalnej społeczności jest znakiem pamięci o jego dokonaniach.
Od września 2011 roku, Berger został uhonorowany jako patron skweru, który znajduje się u zbiegu ulic gen. Zajączka, Śmiałej oraz Mickiewicza. Jest to miejsce w Żoliborzu, które stało się przestrzenią zarówno do wypoczynku, jak i refleksji nad historią i osiągnięciami tej wybitnej postaci.
Przypisy
- Krzysztof Dunin-Wąsowicz, Ludwik Berger – twórca pułku AK „Baszta”, Warszawa 2008 r., s. 8.
- Uchwała nr XXI/432/2011 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 25.08.2011 r. w sprawie nadania nazwy skwerowi w Dzielnicy Żoliborz m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”. 5.09.2011 r.
- Lesław M. Bartelski, Mokotów. Warszawskie Termopile 1944, Warszawa 2004 r., s. 47.
- Kronika wydarzeń w Warszawie 1.10–31.12.1983 r. „Kronika Warszawy”. 2(58), s. 196, 1984 r.
- Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze.
Pozostali ludzie w kategorii "Wojsko i służby mundurowe":
Andrzej Pawlikowski (ur. 1969) | Janusz Jarosz | Tadeusz Schiele | Józef Galica (generał) | Jan Hyc | Adam Dedio | Andrzej Chramiec (pilot) | Roman Hula | Adam Bachleda-Curuś (wojskowy) | Ewa Prauss-Płoska | Władysław Szepelak | Jan Kubin (podpułkownik) | Stanisław TrzebuniaOceń: Ludwik Berger