Stanisław Trzebunia

---

Życiorys

Stanisław Trzebunia przyszedł na świat 19 sierpnia 1888 roku w Zakopanem, które wówczas znajdowało się w powiecie nowotarskim, w obrębie Królestwa Galicji i Lodomerii. Był synem Jana oraz Anieli z Brzeźniaków. W okresie od 1900 do 1908 uczęszczał do c.k. Wyższego Gimnazjum w Kołomyi, a następnie podjął studia na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej, gdzie kształcił się w latach 1909–1914. W trakcie tego okresu został zmobilizowany do c.k. 20 pułku piechoty, gdzie pełnił służbę wojskową, kończąc szkołę jednorocznych ochotników i zdając stosowny egzamin. Udało mu się uzyskać stopień kadeta rezerwy-zastępcy oficera, zajmując zaszczytne 309. miejsce oraz uzyskując starszeństwo z 1 stycznia 1914.

W roku 1914, po rozpoczęciu mobilizacji, objął dowództwo plutonu. W listopadzie tego samego roku, po intensywnych walkach w rejonie Lubelszczyzny i Dęblina, na zalecenie płk. Stanisława Puchalskiego, Trzebunia został awansowany na stopień chorążego rezerwy z zachowaniem starszeństwa z 1 stycznia 1914. Na początku 1915 r. został wysłany na front, by brać udział w działaniach w rejonie Gorlic. Jego pluton wyróżnił się podczas walk, za co 3 marca 1915 otrzymał srebrny Medal Waleczności 1. klasy. Brał także udział w tzw. przełamaniu gorlickim, które miało miejsce w dniach 2–5 maja 1915. Niestety, pod koniec lata 1915 roku w rejonie Kowla Trzebunia został wzięty do niewoli przez Rosjan i trafił do obozu jenieckiego w Nierechcie.

Po opuszczeniu obozu w 1917 roku zgłosił się do służby w Dywizji Strzelców Polskich, a potem do I Korpusu Polskiego w Rosji. Początkowo służył w 3 pułku Brygady Rezerwowej, a wkrótce objął stanowisko komendanta etapu na stacji kolejowej Dorogobuż. W lutym 1918, po zawarciu porozumienia z Niemcami, opuścił szeregi korpusu i podążył do Europy przez Syberię, Władywostok i Szanghaj.

Po przybyciu do Francji w sierpniu 1918, Trzebunia przeszedł szkolenie i został instruktorem w Centrum Wyszkolenia w Quintin. W 1919 roku otrzymał misję przygotowania przyjazdu armii generała Hallera do Polski, a następnie odpowiedzialność za zorganizowanie i wyszkolenie batalionu zapasowego 145 pułku strzelców kresowych we Włodzimierzu. W maju 1920 roku wrócił na front do macierzystego pułku, gdzie brał udział w wojnie z bolszewikami. Jego zaangażowanie w bitwy, w tym wyprawę kijowską i walki na Polesiu, zostało docenione, co potwierdzają akta odznaczeń.

19 sierpnia 1920, kapitan Trzebunia został zatwierdzony na stopień kapitana, a 23 września jego dowódca, major Witold Wartha, wnioskował o przyznanie mu Orderu Virtuti Militari. Napisał o nim:

„Bardzo dzielny i odważny oficer. W ataku odznacza się zimną krwią. Podczas ataków bolszewików na Ojrzeń dnia 18 sierpnia 1920, zbiera cofający się oddział i wpływem swoim zmusza go do kontrataku na wroga, którym to kontratakiem rozbija kolumnę atakującą i przechyla zwycięstwo na swoją stronę. Podczas akcji 36 Brygady Piechoty dnia 11 września 1920 na Maciejów i Kowel atakowały świeże oddziały bolszewickie, od południa z prawej flanki, posuwającą się przez wieś Ruda własną brygadę. Wszczęty własny kontratak sześciu kompanii prowadził kpt. Trzebunia bez specjalnie danego mu rozkazu, z własnej inicjatywy jako adiutant pułku, aż do wsi Chworostów, zajął wieś i zadał bolszewikom bardzo ciężkie straty. Przeprowadzenie kontrataku oswobodziło zupełnie prawą flankę brygady i umożliwiło jej dalszy pochód.”

Po zakończeniu działań wojennych Trzebunia pozostał w wojsku, pełniąc obowiązki zawodowe w 72 pułku piechoty w Radomiu. Tam sprawował funkcję adiutanta pułku, dowódcy batalionu oraz kwatermistrza. 1 czerwca 1921 roku został przydzielony do Centrum Wyszkolenia Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów. W 1922 roku został zatwierdzony w stopniu majora, a w 1924 r. prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika. W maju 1926 roku rozpoczął służbę w Korpusie Kadetów Nr 2 w Modlinie, zakończoną w 1932 roku, kiedy to przeszedł w stan spoczynku.

Po zakończeniu służby wojskowej mieszkał w Warszawie, przy ul. Zielnej 13 m. 4. W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III i miał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I, zapewniając sobie status „przewidziany do użycia w czasie wojny”. W 1937 roku stanął na czele bezpieczeństwa w budowanych Zakładach Południowych. Organizował obronę zakładu i miasta Stalowa Wola w czasie II wojny światowej, prowadząc Grupa „Stalowa Wola”. Po upadku miasta, Trzebunia uniknął niewoli, powracając do Warszawy, skąd w kwietniu 1940 roku przedostał się na Węgry, a później do Palestyny.

W 1944 roku wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Po demobilizacji w 1950 roku przebywał w Anglii do 1952 roku, po czym wrócił do Polski, gdzie odnalazł zatrudnienie, m.in. jako księgowy. Zmarł 31 grudnia 1960 roku i spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera D, rząd 2, miejsce 22, 23). Był mężem Jadwigi (1897–1980), córki Adolfa Suligowskiego (1849–1932) i Wandy (1861–1932), a także ojcem Wandzi Jadwigi (1929–2021), inżyniera.

Ordery i odznaczenia

W zgromadzonych zasługach Stanisława Trzebuni, znajdują się liczne odznaczenia oraz medale, które świadczą o jego bohaterstwie oraz zaangażowaniu w walki o niepodległość. Poniżej przedstawiamy listę odznaczeń, które otrzymał w trakcie swojej służby:

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 505 – 17 maja 1921,
• Krzyż Walecznych,
• Medal Niepodległości – 25 stycznia 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Medal Zwycięstwa,
• francuski Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny,
• Srebrny Medal Waleczności 1 klasy.

---

Oceń: Stanisław Trzebunia

---