Jan Kula

---

Życiorys

Przedwojenna kariera

Jan Kula swoje pierwsze kroki w narciarstwie stawiał już w dzieciństwie, z zapałem biorąc udział w zawodach o nagrodę Kornela Makuszyńskiego. Jego umiejętności obejmowały różnorodne konkurencje zimowe, takie jak zjazd, biegi i skoki, na których to także jego brat Stanisław robił ogromne postępy. Obaj bracia doskonalili swoje techniki skoków na skoczni usypanej ze śniegu na Wilczniku.

Tacy mali – gdy rozpędzają się na stoku rzeczywiście przypominają dwie malutkie staczające się ze zbocza kule – a tu kije jak na wielkoludów. Takie zrobił im tata – zakopiański stolarz pan Jakub Kula przemyślnie kombinując, że jak to chłopaki, co chwacko pną się wzwyż niczym powój, wkrótce dorosną do ojcowskiego dzieła.

Krzysztof Blauth w 1933 roku zapisał się w historii, kiedy Kula, w tajemnicy, oddał swój pierwszy skok na Krokwi, osiągając odległość 30 metrów. Jako czternastolatek rozpoczął treningi z seniorami, w tym ze znakomitymi zawodnikami, takimi jak Stanisław i Andrzej Marusarzowie oraz Bronisław Czech. Jego kariera sportowa osiągnęła szczyt 27 lutego 1938, kiedy to zwyciężył w Mistrzostwach Akademickich rozgrywanych w Brzuchowicach, reprezentując SN PTT Zakopane.

Mistrzostwa świata FIS z 1939 roku odbyły się w Zakopanem w momencie, gdy Jan Kula kończył 17 lat, stając się najmłodszym uczestnikiem zawodów. Podczas treningów, po skoku na 79 metrów, niefortunnie przewrócił się na zeskoku, uszkadzając swoje narty. Dzięki życzliwości Stanisława Zubka, otrzymał nowy sprzęt tuż przed zawodami. 19 lutego, w pięknej słonecznej pogodzie, Kula ukończył zawody na 11. miejscu. Tego samego dnia, po zakończonym konkursie, skoczył na Krokwi 85,5 metra, ustalając nowy nieoficjalny rekord. Styl jego skoków był wyjątkowy, co zaowocowało publikacją zdjęcia, które sprzedawano w zakopiańskich księgarniach, z wynagrodzeniem w wysokości dwóch złotych. Wkrótce po mistrzostwach, Jan brał udział w zawodach międzynarodowych w Feldbergu, gdzie jego skoki na 77 i 79 metrów dały mu drugą lokatę, pokonując przy tym mistrza świata Seppa Bradla oraz szereg innych znakomitych skoczków.

W 1939 roku Kula zdobył również srebrny medal mistrzostw Polski, ustępując jedynie Stanisławowi Marusarza. W sumie, do wybuchu wojny, Kula zdobył cztery tytuły mistrza Polski juniorów w skokach.

Okres II wojny światowej

W obliczu wybuchu II wojny światowej, bracia Kulowie weszli w rolę kurierów tatrzańskich, przemierzając trasę z Zakopanego do Budapesztu. Ich mieszkanie zostało sprawdzone przez Gestapo. Razem z Zenonem Michalikiem i braćmi Wrześniakami Jan wyruszył w niebezpieczną podróż przez Tatry do Koszyc i Budapesztu. We wcześniejszym etapie wojny jego brat Stanisław walczył na froncie w Tobruku i w bitwie o Monte Cassino.

Jan, udając się do Francji z Budapesztu przez Split, trafił do tworzącej się Armii Polskiej pod dowództwem gen. Władysława Sikorskiego. Jakkolwiek ze względu na swój niski wzrost nie został zaangażowany do dywizji lotniczych, zaciągnął się do 2 Dywizji Strzelców Pieszych. W tej formacji rozwinął skrzydła, odznaczając się w działaniach pod Belfort i Montbéliard, co zaowocowało odznaczeniem go przez 45. Korpus francuski orderem Croix de Guerre z Gwiazdą. Został również uhonorowany Krzyżem Walecznych za męstwo ukazane w czasie bitwy.

W trakcie walk pod Montbéliard Jan został ranny w nogę, a późniejsze wydarzenia wymusiły jego internowanie w Szwajcarii, gdzie przez 2,5 roku spędził w szpitalach po ciężkiej operacji, której dokonano pod okiem znanego chirurga prof. Baumanna. Po tym, jak odzyskał siły, Kula zaskoczył wszystkich, podnosząc formę w międzynarodowych zawodach skoków w Arosie, gdzie skoczył na 67 metrów, pobijając lokalny rekord, mimo że jego stan zdrowia był wciąż problematyczny. Po tym występie został ponownie internowany z powodu pogarszającego się stanu nogi.

Powojenna kariera

Po zakończeniu wojny, 21 lipca 1946, Kula wrócił do Polski i z zapałem wznowił swoje treningi, reprezentując SN PTT. W 1947 roku wziął udział w narciarskich mistrzostwach świata FIS, zajmując 6. miejsce w skokach. W tej samej edycji starał się o tytuł mistrza Polski.

Jego występ w Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku w Sankt Moritz okazał się nieco pechowy – z powodu pomyłki w imieniu, wystąpił jako Jerzy Kula. W skokach uzyskał wyniki 49 m i 59 m, kończąc na 33. pozycji.

W trudnych warunkach rodziła się reprezentacja polskich narciarzy. Kluby nie miały funduszy, a dotacje były bardzo skąpe. Obóz treningowy zorganizowano w Międzyborzu Żywieckim. Nie było niczego. Ani sienników, ani bielizny pościelowej, garnków, opału, nie mówiąc już o żywności. Na domiar młodsi zawodnicy nie byli przekonani o konieczności suchej zaprawy, nie doceniali gimnastyki i innych ćwiczeń. Co mniej zdyscyplinowani chcieli uciekać do domu. Ostatecznie organizatorzy przemieścili przedolimpijski letni obóz treningowy na lotnisko szybowcowe w Goleszowie. Koszty były mniejsze, warunki lepsze, ale w zamian trzeba było uczyć się pilotażu.

Jan Kula po powrocie do kraju zaprezentował się jako wicemistrz kraju w skokach. Dodatkowo, w międzynarodowym konkursie o Puchar Tatr, zajął 2. lokatę, a rok później zdobył brąz na MP w skokach. W 1950 roku, po rozwiązaniu SN PTT, przesiadł się do CWKS Zakopane. Utworzył się nowy zespół, który przyniósł Kuli kolejny złoty medal. Osiągnął również wicemistrzostwo w kombinacji i brązowy medal na MP w skokach. W 1952 roku miał szansę być częścią polskiej ekipy na igrzyska olimpijskie w Oslo, jednak z powodów politycznych jemu oraz innym zawodnikom zespół został wycofany na krótko przed wyjazdem.

W 1954 roku związał się z międzynarodowymi zawodami skoków na Wzgórzach Leninowskich w Moskwie, zdobywając 1. miejsce wśród skoczków zagranicznych, a także wygrywając w Bańskiej Bystrzycy. W latach 1947-1954 Kula sześciokrotnie triumfował w Memoriale Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny, a relacje z tych zawodów cieszyły się olbrzymim zainteresowaniem, o czym świadczy status artykułu w Przeglądzie Sportowym „Marusarzowi grozi Kula”, którego autor, red. Edward Trojanowski, doświadczył trudności o charakterze politycznym. W 1953 oraz 1954 roku, dwukrotnie zdobył wicemistrzostwo Polski w skokach. Uczestniczył także w Turnieju Czterech Skoczni w sezonie 1956/1957, uzyskując tam niezłe lokaty.

Po zakończeniu kariery

Jan Kula skakał do roku 1960. Po tym etapie życia wziął się za modelarstwo, motoryzację, wędkowanie oraz górskie wędrówki. Podjął również działalność jako narciarski rzemieślnik. W 1962 roku, jako pierwszy, oddał skok na przebudowanej Wielkiej Krokwi. Przed zbliżającymi się Mistrzostwami Świata w Zakopanem odwiedzały go delegacje krajów uczestniczących, a jego kontrowersyjny spór z Bradlem doprowadził do ostrej wymiany zdań. Kula, zdenerwowany, uderzył Austriaka w twarz. Do 1981 roku pełnił rolę sędziego oraz trenera narciarskiego. Otrzymał tytuł Zasłużonego Mistrza Sportu oraz Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł 6 kwietnia 1995 roku, a jego miejsce spoczynku to Nowy Cmentarz w Zakopanem (kw. E5-3-1).

Osiągnięcia

Igrzyska olimpijskie

1948 Sankt Moritz

33. pozycja

Starty J. Kuli na igrzyskach olimpijskich – szczegółowo

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Skocznia	Konkurs	Skok 1	Skok 2	Nota	Strata	Zwycięzca
33.	7 lutego	1948	Sankt Moritz	Olympiaschanze	indywid.	49,0 m	59,0 m	184,5 pkt	43,6 pkt	Petter Hugsted

Mistrzostwa świata

Zakopane, 1939

–

Miejsce 11

Turniej Czterech Skoczni

5. Turniej Czterech Skoczni
Numer 1	Numer 2	Numer 3	Numer 4	Klasyfikacja
33	43	38	34	?

Sukcesy krajowe

Jan Kula to wybitny skoczek narciarski, który odniósł wiele sukcesów w kraju i na arenie międzynarodowej.

• 2-krotny mistrz Polski w skokach: 1947, 1950,
• 4-krotny wicemistrz Polski w skokach: 1939, 1948, 1953, 1954,
• 2-krotny brązowy medalista Mistrzostw Polski w skokach: 1949, 1952,
• wicemistrz Polski w kombinacji: 1951,
• 6-krotny zwycięzca konkursów skoków podczas Memoriału Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny: 1947–1954,
• Puchar Tatr: 2. miejsce (w skokach i w kombinacji).

---

Oceń: Jan Kula

---