Andrzej Marusarz

---

Kariera narciarska

W 1926 roku, działacze klubu SN PTT, Józef Oppenheim oraz Ignacy Bujak, dostrzegli talent dwóch zawodników trenujących na stokach Krokwi oraz Lipków. Byli to Stanisław Marusarz oraz jego kuzyn Andrzej, obaj w wieku zaledwie trzynastu lat. W 1929 roku chłopcy otrzymali nowoczesne narty i buty, co zastąpiło ich wcześniejsze, samodzielnie wykonane sprzęty. Tego samego roku zapisali się do klubu narciarskiego, a ich pierwszym znaczącym osiągnięciem był występ w międzynarodowych mistrzostwach Czechosłowacji w Tatrzańskiej Polance.

1931–1935

W 1931 roku, podczas XII Międzynarodowych Zawodów Narciarskich o mistrzostwo Polski, drużyna SN PTT zajęła trzecią lokatę. Jej skład tworzyli: Andrzej, Stanisław oraz Jan Marusarzowie, a także Jan i Władysław Żytkowiczowie. Andrzej wzbogacił swoją kolekcję medalową, zdobywając brąz w skokach narciarskich.

Rok później, Andrzej uczestniczył w III Zimowej Olimpiadzie, która miała miejsce w Lake Placid w dniach 4–13 lutego 1932 roku. Polska ekipa przebyła drogę morską statkiem SS Île de France, co nie przypadło do gustu Marusarzowi, który po trudnej podróży obiecał sobie, że już nigdy nie wkroczy na pokład statku. W zawodach Andrzej zajął 25. miejsce w biegu kombinacyjnym oraz 19. miejsce w końcowej klasyfikacji, natomiast w skokach uplasował się na 22. miejscu, uzyskując wyniki na 51,5 i 54 metry oraz notę 185,9 punktów. Wspominał później, że skocznia była źle przygotowana, co wpłynęło na jego występ. Po olimpijskich zmaganiach Andrzej przeniósł się do Pittsfield, gdzie okazał się najlepszy w biegu na 18 kilometrów, a następnie wrócił do Zakopanego, gdzie zajął trzecie miejsce w biegu zjazdowym w mistrzostwach Polski.

22 stycznia 1933 Andrzej wziął udział w mistrzostwach Okręgu Podhalańskiego PZN, w których w konkursie skoków zajął piąte miejsce. W tym samym roku rywalizował w Westerowie, plasując się na czwartym miejscu w biegu na 18 kilometrów oraz zdobywając drugą lokatę w skokach do kombinacji oraz w kombinacji klasycznej. Uczestniczył również w sztafecie, która zakończyła się zwycięstwem, biorącym udział Stanisława i Andrzeja Marusarzów oraz Zdzisława Słowińskiego. W dniach 3-5 marca 1933 odbyły się mistrzostwa Czechosłowacji w Harrachovie, gdzie Andrzej zajął czternastą pozycję. Po tych zawodach, uczestniczył w mistrzostwach Polski, gdzie ponownie uplasował się na trzecim miejscu w biegu zjazdowym oraz w kombinacji alpejskiej.

W 1934 roku podczas mistrzostw świata w Sollefteå, Marusarz zajął 109. miejsce w biegu na 18 kilometrów oraz 31. w kombinacji klasycznej. W konkursie skoków uplasował się na 36 pozycji. W biegu rozstawnym na 4 x 10 km w indywidualnej klasyfikacji zajął 18. miejsce, a jego drużyna zakończyła rywalizację na piątej pozycji. Na mistrzostwach Polski, które odbyły się w Zakopanem, zajął drugie miejsce w dwuboju oraz trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej. Następnie Andrzej udał się do Czechosłowacji, gdzie 2-4 lutego 1935 roku w Bańskiej Bystrzycy zajął dziewiątą lokatę w ogólnej klasyfikacji (w skokach do biegu złożonego był piąty, a w skokach otwartych trzeci). Konkurs skoków otwartych zdominował Stanisław Marusarz, który uzyskał dwa skoki po 67 metrów, a za nim uplasował się Izydor Gąsienica-Łuszczek.

W 1935 roku Andrzej zdobył srebro w konkursie skoków w mistrzostwach Polski na Wielkiej Krokwi, przegrywając jedynie ze swoim kuzynem Stanisławem. Został także wicemistrzem Polski w sztafecie 4 x 10 km. Podczas Mistrzostw Świata w Szczyrbskim Jeziorze, zajął 21. miejsce w otwartym konkursie skoków, uzyskując noty za skoki o długości 49 i 51 metrów, co dało mu 203,7 punktów. W tym czasie jego technika skakania charakteryzowała się dużym załamaniem w biodrach.

1936–1939

Drugi występ olimpijski Andrzeja Marusarza miał miejsce na igrzyskach w Garmisch-Partenkirchen. W trakcie treningu uplasował się na 20. pozycji, uzyskując skoki na 69 i 71 metrów. W oficjalnym konkursie zajął 21. miejsce z dwoma skokami po 66 metrów. W klasyfikacji ogólnej kombinacji klasycznej był 29., natomiast w biegu zajął 117. lokatę. W grudniu tego samego roku zdobył tytuł wicemistrza Podhalańskiego Okręgu PZN.

W 1937 roku wziął udział w obchodach 30-lecia swojego klubu, SN PTT, uczestnicząc w biegu zjazdowym z Przełęczy Pyszniańskiej, gdzie zajął drugie miejsce, przegrywając z Stanisławem Marusarzem. W XIX Narciarskich Mistrzostwach Polski, zajął trzecie miejsce w klasyfikacji ogólnej, drugie w kombinacji, piąte w biegu na 18 km oraz 27. w skokach. Startował również w Chamonix, w mistrzostwach świata FIS.

W 1938 roku Andrzej zdobył złoty medal w konkursie skoków na narciarskich mistrzostwach Polski, ustanawiając nowy rekord Krokwi skokiem na 76,5 metra. W konkursie drużynowym 9 stycznia, reprezentacja SN PTT, w składzie Jan i Stanisław Kulowie oraz Andrzej, zajęła drugie miejsce za zawodnikami z Wisły Zakopane. 1 marca tego samego roku, w zawodach alpejskich na Pilsku, zajął trzecie miejsce zarówno w zjeździe, jak i slalomie w Pucharze Babiogórskim. Mimo tego, konflikty z działaczami PZN doprowadziły do jego usunięcia z kadry narodowej, przez co nie mógł wziąć udziału w mistrzostwach świata w Lahti.

Finalizując swoją karierę w 1939 roku, podczas Mistrzostw Świata FIS, które miały miejsce w Zakopanem, Andrzej zajął czwarte miejsce w biegu złożonym, uzyskując skoki na 64 i 65 metrów. Jego różnica punktowa do brązowego medalisty, Magnara Fosseidego, była bardzo niewielka. 19 lutego w otwartym konkursie skoków na Krokwi zajął 15. miejsce, uzyskując odległości 71,5 i 71 metrów, z notą wynoszącą 200,7 punktów. W biegu na 18 km uplasował się na 55. miejscu. Na mistrzostwach Polski w skokach zdobył brązowy medal, a także tytuł mistrza kraju w konkursie dwuboju.

Taternictwo

Od najwcześniejszych lat swojego życia Andrzej Marusarz był przez swojego ojca przygotowywany do roli taternika, przewodnika oraz ratownika górskiego. Dzięki temu, miał możliwość odbycia wielu wędrówek po malowniczych górach, jednocześnie pracując nad swoją kondycją fizyczną. W 1932 roku udało mu się zdać egzamin na przewodnika tatrzańskiego III klasy, a pięć lat później na przewodnika II klasy. Jego odwaga oraz umiejętności pozwoliły mu osiągnąć tytuł przewodnika pierwszej klasy w 1967 roku.

Na jego górskich wyprawach towarzyszył mu jeden z najwybitniejszych taterników okresu międzywojennego – Stanisław Motyka. Razem zdobyli szczyty, podejmując się wielu trudnych przejść wspinaczkowych, wśród których w 1938 roku udali się na południową ścianę Małego Kołowego Szczytu, drogą, która do dziś uważana jest za jedną z najtrudniejszych tras w Tatrach Wysokich.

W okresie międzywojennym Andrzej prowadził również prace związane z budowaniem ścieżek turystycznych w Tatrach, obok swojego ojca. W 1934 roku dołączył do grona ratowników Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego (TOPR). Już rok wcześniej brał udział w niebezpiecznej akcji ratunkowej, podczas zimowej wyprawy mającej na celu odzyskanie ciała Wincentego Birkenmajera na Galerii Gankowej. Oprócz tego, Marusarz pasjonował się również narciarstwem turystycznym, co dodatkowo podkreślało jego związek z górami.

Okres II wojny światowej

W obliczu wybuchu konfliktu zbrojnego, Andrzej Marusarz zdecydował się na opuszczenie swojego rodzinnego Zakopanego, z uwagi na aresztowania sportowców związanych z jego miastem. Przedostał się na Węgry, a następnie wyruszył przez Jugosławię do Grecji. To tam zaokrętował się na polski statek SS „Warszawa”, pełniąc rolę palacza.

Rejs „Warszawy” miał na celu dotarcie do oblężonej twierdzy w Tobruku. Niestety, 10 mil od brzegu statek został storpedowany. Marusarz zdołał uratować się i został wyłowiony z wody przez alianckie jednostki po kilku godzinach oczekiwania w morskiej toni.

Po dramatycznym zdarzeniu, które miało miejsce 26 grudnia 1941 roku, Andrzej rozpoczął służbę w marynarce wojennej oraz marynarce handlowej. Pływał na licznych statkach takich jak m.in. S/S Kolno, Modlin, Kraków, Narocz, Wilno oraz Opole. Jako sternik brał udział w alianckich konwojach i wzbogacił swoje doświadczenia, uczestnicząc w bitwie o Atlantyk.

W trakcie swojego morskiego życia Andrzej przeżył kolejne storpedowanie. Niektóre opracowania podają, że takie zdarzenia zdarzyły się mu trzykrotnie, inne wspominają o dwóch poważnych wypadkach. Marusarz znajdował się również w konwojach, które płynęły do Murmańska. Warto dodać, że brał udział w operacjach morskich związanych z inwazją Afryki Północnej, Sycylii i Włoch w 1943 roku oraz w operacji Overlord.

Jego odwaga i determinacja zostały dostrzegane i nagradzane, zdobył bowiem dziewięć odznaczeń polskich i brytyjskich, co potwierdza jego niezłomność w trudnych warunkach czasów wojennych.

Po wojnie

Po zakończeniu wojny Andrzej Marusarz kontynuował swoje życie, spędzając pewien czas na morzu w marynarce handlowej. Po pewnym okresie zdecydował się wrócić do Polski, gdzie latem nadal pływał na statkach handlowych. Wśród jednostek, na których pracował, znajdował się transatlantyk Batory, na którym służył aż do lipca 1952 roku. Zimą natomiast aktywnie angażował się w instruktorski zawód w Zakopanem, gdzie uczył narciarstwa oraz trenował młodych sportowców.

W okresie swojej kariery żeglarskiej miał przyjemność pływać na takich statkach jak S/S Kutno, Kościuszko, Lublin oraz Lech. Jego życiorys zawiera także wiele wypraw ratunkowych organizowanych przez Tatrzańskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (TOPR). Dodatkowo, Marusarz sprawował funkcję przewodnika tatrzańskiego, co również świadczy o jego zamiłowaniu do gór.

W 1948 roku poślubił Zofię Becker, z którą doczekał się dwojga dzieci: Ewy oraz Andrzeja juniora. W 1954 roku Marusarz postanowił zakończyć swoją przygodę z morzem i już nigdy nie wrócił na fale. Przez pewien czas pełnił rolę trenera biegaczy w SN PTT, dojeżdżając na treningi motorem. Pasjonował się również organizacją motocyklowych Rajdów Tatrzańskich, które cieszyły się dużym zainteresowaniem.

Po stracie żony, podjął się opieki nad dziećmi, co było dodatkowym wyzwaniem w jego życiu. W uznaniu jego osiągnięć sportowych, został odznaczony tytułem Zasłużonego Mistrza Sportu, a także Złotym Krzyżem Zasługi. Niestety jego zdrowie systematycznie się pogarszało. Mimo konieczności operacji serca, Marusarz zwlekał z podjęciem decyzji. Ostatecznie zmarł 3 października 1968 roku, mając 55 lat. Jego ostatnie miejsce spoczynku znajduje się na Pęksowym Brzyzku, w kwaterze P-II-3.

Wyniki w narciarstwie

Igrzyska olimpijskie

Andrzej Marusarz uczestniczył w igrzyskach olimpijskich, gdzie osiągnął szereg wyników w różnych konkurencjach narciarskich.

Lake Placid 1932	–	22. lokata (skoki narciarskie), 19. lokata (kombinacja norweska)
Garmisch-Partenkirchen 1936	–	21. lokata (skoki narciarskie), 32. lokata (kombinacja norweska)

W tabeli przedstawiono szczegóły dotyczące startów A. Marusarza w kombinacji na igrzyskach olimpijskich.

Miejsce	Dzień	Rok	Miejscowość	Dyscyplina/konkurencja	Wynik	Strata	Zwycięzca
19.	11 lutego	1932	Lake Placid	kombinacja norweska skoki + bieg na 18 km	335,10 pkt.	110,90 pkt.	Johan Grøttumsbråten
32.	10 lutego	1936	Garmisch-Partenkirchen	kombinacja norweska skoki + bieg na 18 km	345,5 pkt.	84,8 pkt.	Oddbjørn Hagen

W kolejnej tabeli można znaleźć informacje na temat startów w skokach narciarskich podczas tychże igrzysk.

Lp.	Data	Rok	Miejscowość	Obiekt	Typ	Skok pierwszy	Skok drugi	Całkowita nota	Różnica	Zwycięzca
22	12 lutego	1932	Lake Placid	MacKenzie Intervale	indywid.	51,5 m	54,0 m	185,9 pkt	42,2 pkt	Birger Ruud
21	16 lutego	1936	Garmisch-Partenkirchen	Große Olympiaschanze	indywid.	66,0 m	66,0 m	203,7 pkt	28,3 pkt	Birger Ruud

Mistrzostwa świata w narciarstwie klasycznym

Udział A. Marusarza w mistrzostwach świata również zasługuje na uwagę, a jego wyniki są przedstawione w poniższej tabeli.

1934 Sollefteå	–	36. miejsce (skoki), 31. miejsce (kombinacja norweska), 109. miejsce (bieg na 18 km), 5. miejsce (sztafeta)
1935 Wysokie Tatry	–	21. miejsce (skoki), 29. miejsce (kombinacja norweska), 117. miejsce (bieg na 18 km)
1937 Chamonix	–	26. miejsce (skoki), 14. miejsce (kombinacja norweska), 44. miejsce (bieg na 18 km)
1939 Zakopane	–	15. miejsce (skoki), 4. miejsce (kombinacja norweska), 55. miejsce (bieg na 18 km)

Sukcesy krajowe

A. Marusarz odniósł liczne sukcesy na krajowym podwórku, zdobywając medale w różnych zawodach. Wśród jego osiągnięć można wymienić:

• mistrzostwo Polski w skokach narciarskich w 1938 roku,
• wicemistrzostwo Polski w skokach w 1935 roku,
• dwukrotne brązowe medale MP w skokach w latach 1931 i 1939,
• mistrzostwo Polski w kombinacji w 1939 roku,
• dwukrotne wicemistrzostwo Polski w kombinacji w latach 1934 i 1937,
• wicemistrzostwo Polski w zjeździe w 1931 roku,
• wicemistrzostwo Polski w sztafecie w 1935 roku.

---

Oceń: Andrzej Marusarz

---