Maciej Berbeka

---

Życiorys

Maciej Berbeka jest osobą o bogatym dorobku, który w znaczący sposób wpisał się w historię wspinaczki wysokogórskiej w Polsce. Po zakończeniu nauki w Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie, gdzie uzyskał wykształcenie w dziedzinie wzornictwa, kontynuował swoją artystyczną karierę jako malarz, grafik oraz scenograf, pracując dla Teatru im. S. I. Witkacego w Zakopanem.

W 1979 roku Maciej Berbeka rozpoczął swoją przygodę z ratownictwem w Tatrzańskim Ochotniczym Pogotowiu Ratunkowym (TOPR), a jego umiejętności przewodnickie uzyskał w UIAGM. Ponadto, był zaangażowany w edukację jako nauczyciel w PLTP im. A. Kenara w Zakopanem. Jego pasja do gór przyczyniła się do zostania członkiem Klubu Wysokogórskiego Zakopane, gdzie przez kilka lat pełnił także funkcję prezesa (w latach 1982–1986).

Berbeka zasłynął jako wybitny wspinacz, dokonując wielu historycznych osiągnięć. Wraz z Ryszardem Gajewskim udało mu się zdobyć Manaslu jako pierwszy zimowy zespół w 1984 roku. Kolejno, w 1985 roku z Maciejem Pawlikowskim zdobył Czo Oju nową drogą, co stanowiło kolejne ważne osiągnięcie w jego karierze. W marcu 2013 roku, wspólnie z Adamem Bieleckim, Tomaszem Kowalskim oraz Arturem Małkiem, zdobył również Broad Peak.

Warto także wspomnieć o jego wcześniejszych próbach na Broad Peak w 1988 roku, gdzie blisko był pierwszego zimowego wejścia w stylu alpejskim z Aleksandrem Lwowem podczas wyprawy na K2. Dotarł wtedy do przedwierzchołka Rocky Summit na wysokości 8028 m n.p.m., co czyni go pierwszym człowiekiem, który w zimowych warunkach przekroczył wysokość 8000 m n.p.m. w Karakorum.

Maciej Berbeka zdobył Annapurnę nową drogą, kierując zimowymi wyprawami na Manaslu oraz na Nanga Parbat. Jego droga między Wielkimi Szczytami kulminowała w 1993 roku, kiedy to dotarł na Mount Everest, zdobywając go od strony chińskiej.

Zaginięcie

W dniu 5 marca 2013 roku, po zdobyciu Broad Peak, Maciej Berbeka oraz Tomasz Kowalski znaleźli się w niezwykle trudnej sytuacji. Nie udało im się wrócić do obozu, co zmusiło ich do zorganizowania biwaku w ekstremalnych warunkach atmosferycznych. Kowalski biwakował na ogrodzeniu na wysokości około 7960 m n.p.m., podczas gdy Berbeka miał prawdopodobnie swoje miejsce na przełęczy, na wysokości 7900 m n.p.m.

W odróżnieniu od Tomasza Kowalskiego, który nie był widziany po nocy, Berbeka został zauważony na ścianie pod przełęczą w dniu następnym. Mimo to, pakistański tragarz wysokościowy Karim, który prowadził poszukiwania, nie natrafił na jakiekolwiek ślady współtowarzysza. 8 marca 2013 roku Krzysztof Wielicki, kierujący wyprawą, ogłosił, że uznaje obydwu wspinaczy za zmarłych, co wzbudziło wielkie emocje w środowisku alpinistycznym.

W lipcu 2013 roku na grani, na wysokości około 7960 m n.p.m., odnaleziono ciało Tomasza Kowalskiego. Po przeprowadzonych czynnościach ekshumacyjnych, zostało ono pochowane około 100 m poniżej miejsca, gdzie je znaleziono. Natomiast ciało Macieja Berbeki pozostaje na razie nieodnalezione. W celu zorganizowania dalszych poszukiwań, jego brat, Jacek, podjął niezbędne działania, by odnaleźć bliskiego w trudnych warunkach górskich.

Upamiętnienie

W marcu 2013 roku w Galerii Strug, zlokalizowanej w Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem, miała miejsce premiera spektaklu „Ulice Jerozolimy” autorstwa Piotra Biesa, który został poświęcony temu wybitnemu himalaiście.

28 maja 2014 w Warszawie zorganizowano aukcję charytatywną, której celem było wsparcie materialne dla rodziny Macieja Berbeki, w ramach Aukcji Charytatywnej in Memoriam Maćka Berbeki.

Co roku w Zakopanem odbywa się Festiwal Inspirowany Górami im. Macieja Berbeki, stanowiący hołd dla jego osiągnięć i pasji górskich.

W Zespole Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara przyznawana jest Nagroda im. Macieja Berbeki dla absolwenta, który uzyska najlepszy dyplom w danym roku szkolnym.

Ewa Dyakowska-Berbeka, wdowa po himaliście, podzieliła się historią swojego życia podczas rozmowy z Beatą Sabale-Zielińską w książce Jak wysoko sięga miłość? Życie po Broad Peak, wydanej w Warszawie w 2016 roku.

6 marca 2018 roku miała miejsce premiera filmu dokumentalnego o Macieju Berbece pod tytułem „Dreamland”, zrealizowanego przez jego syna, Staszka Berbekę. Premiera filmu odbyła się w Teatrze Witkacego w ramach 7. Festiwalu Inspirowane Górami im. Macieja Berbeki.

W 2022 roku, w filmie Broad Peak, postać Macieja Berbeki zagrał Ireneusz Czop.

W dniu 25 listopada 2020 roku zadebiutowała biografia Macieja Berbeki, napisana przez Dariusza Kortko i Jerzego Porębskiego, nosząca tytuł Berbeka. Życie w cieniu Broad Peaku.

Odznaczenie

25 kwietnia 2015 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Bronisław Komorowski uhonorował Macieja Berbekę pośmiertnie, nadając mu Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. To wyróżnienie przyznano „za wybitne zasługi dla rozwoju sportów wysokogórskich, za promowanie imienia Polski w świecie”.

Życie prywatne

Maciej Berbeka był synem Krzysztofa Berbeki, który żył w latach 1930-1964, oraz bratem Jacka Berbeki, urodzonego w 1959 roku.

Jego żoną była Ewa Dyakowska-Berbeka, która przyszła na świat w 1957 roku, a zmarła w 2018. Ewa była utalentowaną artystką, malarką, graficzką oraz scenografką, związana z Teatrem im. S.I. Witkacego w Zakopanem. Para miała czterech synów, co pokazuje silną więź rodzinną, jaką stworzyli.

Wujek Macieja, Arkadiusz Waloch, urodził się w 1932 roku, był również artystą – malarzem oraz pedagogiem w Państwowym Liceum Sztuk Plastycznych w Zakopanem.

---

Oceń: Maciej Berbeka

---