Jędrzej Wala (starszy)

---

Życiorys

Jędrzej Wala zyskał pierwsze doświadczenia w Tatrach jako kłusownik, wędrując po górach w poszukiwaniu kozic i świstaków. Po 1850 roku zdecydował się na pracę przewodnika, szybko zdobywając uznanie i stając się jednym z najważniejszych przewodników obok Macieja Sieczki. Pod wpływem działań Maksymiliana Nowickiego oraz Eugeniusza Janoty porzucił kłusownictwo i dał się poznać jako gorliwy strażnik przyrody, angażując się w ochronę tatrzańskiego ekosystemu. Pełnił rolę pomocnika zoologa, profesora Nowickiego, dostarczając mu okazy i wspierając w badaniach nad życiem kozic i świstaków.

Jego obecność w Tatrach obejmowała kontakty z wieloma prominentnymi artystami oraz naukowcami. Współpracował m.in. z Adamem Asnykiem, Walerym Eljaszem-Radzikowskim, a także ks. Józefem Stolarczykiem oraz Leopoldem Świerzem. Maria Steczkowska wyróżniała go jako „doskonałego przewodnika, a przy tym bardzo poczciwego człowieka, na którego sumienność [można] z pewnością rachować”. Mimo swojej niepiśmienności, posiadał imponującą wiedzę na temat topografii Tatr, zarówno polskich, jak i węgierskich, a także innych gór oraz otaczającej przyrody.

W swoim dorobku miał wiele pierwszych wejść na tatrzańskie szczyty i przełęcze. W 1867 roku poprowadził ks. Józefa Stolarczyka na Baranie Rogi, a już w 1861 roku dokonał wspólnie z towarzyszami pierwszego znanego przejścia przez Koprową Przełęcz. Pomimo upływu lat, do późnej starości cieszył się dobrą kondycją fizyczną, a jeszcze w 1895 roku wchodził na Krzyżne wraz z turystami. Po jego śmierci, spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku (sektor P-III-63). Jego imię zostało upamiętnione w nazwach Walowych Turni (Zadnia, Pośrednia i Skrajna Walowa Turnia) oraz Walowych Ławek (Zadnia, Pośrednia i Skrajna Walowa Ławka) w grani Hrubego Wierchu, w okolicach których spędzał wiele czasu.

---

Oceń: Jędrzej Wala (starszy)

---