Józef Cukier-Kozianiak, znany również jako Kozieniak, to postać, która wywołuje mieszane uczucia w polskiej historii. Urodził się 14 listopada 1889 roku w Zakopanem, a zmarł tamże 22 kwietnia 1960 roku. Był on jednym z liderów grupy Goralenvolk, która podczas II wojny światowej współpracowała z niemieckim okupantem, co sprawiło, że został uznany za kolaboranta.
W swojej karierze politycznej, od 1919 roku, zasiadał w Radzie Gminnej, a później także Miejskiej. Działał w Związku Górali, obejmując w 1925 roku rolę wiceprezesa, a później prezesa. Cukier próbował współpracować z Wacławem Krzeptowskim w celu utworzenia niezależnego państwa etnicznego, co wiązało się z jego kolaboracją z niemieckimi władzami.
Od 1942 roku był zastępcą Wacława Krzeptowskiego w Goralisches Komitee – Komitecie Góralskim. Po wojnie Cukier został aresztowany i w 1946 roku skazany na 15 lat więzienia w procesie przywódców Goralenvolku. Po odbyciu kary, on oraz jego rodzina zmienili nazwisko na Kozieniak, co było próbą zatarcia śladów ich przeszłości. Stracili również znaczną część swojego majątku.
Józef Cukier mimo swojej kontrowersyjnej działalności w ramach Goralenvolk, miał także swoją dobrą stronę. Pomagał on miejscowej ludności, co zostało potwierdzone przez wielu świadków podczas jego procesu. Według relacji żydowskich mieszkańców Podhala, starał się on osobiście o wystawienie im kart „G” i doradzał im, aby kryli się w wsiach, co ukazuje złożony charakter jego postaci.
Ostatecznie, Józef Cukier został pochowany na Nowym Cmentarzu w Zakopanem, gdzie jego historia pozostaje tematem licznych debat i analiz historycznych.
Przypisy
- BartłomiejB. Kuraś BartłomiejB., PawełP. Smoleński PawełP., Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 113, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 14.03.2024 r.]
- BartłomiejB. Kuraś BartłomiejB., PawełP. Smoleński PawełP., Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wydanie I, Wołowiec: Wydawnictwo "Czarne", 2017, s. 113-115, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 14.03.2024 r.]
- BartłomiejB. Kuraś BartłomiejB., PawełP. Smoleński PawełP., Krzyżyk niespodziany: czas Goralenvolk, Wołowiec: Wydawnictwo Czarne, 2017, s. 112-113, ISBN 978-83-8049-458-9 [dostęp 14.03.2024 r.]
- Teresa Kuczyńska: Goralenvolk. www.insomnia.pl, 14.05.2006 r. [dostęp 23.06.2010 r.]
- Artur Więcek „Baron”: Goralenvolk – film dokumentalny. www.tvp.pl. [dostęp 23.06.2010 r.]
- Maciej Pinkwart, Janusz Zdebski: Nowy cmentarz w Zakopanem – Przewodnik biograficzny. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1988.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Józef Tatar | Jan Bachleda Tajber | Ryszard Wcisło | Jakub Gąsienica Wawrytko | Michał Gajewski | Jan Bobowski | Janusz Waluś | Witold Józef Kowalów | Andrzej Mikler | Wojciech Ślimak | Liz Glazowski | Jędrzej Wala (młodszy) | Zachariasz Łyko | Józef Gąsienica Wawrytko | Maciej Sieczka | Michał Tyszkiewicz | Eugeniusz StrzebońskiOceń: Józef Cukier