Roman Stanisław Ingarden

---

Życiorys

Roman Stanisław Ingarden to wybitny polski fizyk, którego życie i kariera artystyczna wiążą się z wieloma kluczowymi momentami. W latach 1930–1936 był uczniem III Gimnazjum Państwowego we Lwowie, gdzie uczył go Juliusz Paweł Schauder, a maturę zdał w 1938 roku w Gimnazjum Państwowym im. Mikołaja Kopernika. Następnie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza, gdzie jego wykładowcami matematyki byli m.in. Stefan Banach oraz Hugo Steinhaus, a przedmiotu fizyki uczyli Stanisław Loria i Wojciech Rubinowicz.

Po wybuchu II wojny światowej Ingarden kontynuował swoją edukację na Uniwersytecie Lwowskim, który w późniejszym czasie zmienił nazwę na Iwana Franki. Aby kontynuować naukę, zapisał się na tajny uniwersytet polski we Lwowie. Od 1941 roku pracował jako optyk w fabryce optycznej Bujaka, a później, od 1944 roku, w Optyczno-Mechanicznych Warsztatach Lwowskiego Okręgu Wojskowego.

Po wojnie i tragicznych wydarzeniach związanych z wysiedleniem ze Lwowa, Roman Ingarden osiedlił się w Krakowie, gdzie objęto go stanowiskiem asystenta w Katedrze Fizyki na Politechnice Śląskiej. Równocześnie kontynuował studia na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie miał zaszczyt być nauczanym przez takie osobistości jak Jan Weyssenhoff oraz Konstanty Zakrzewski. W 1946 roku uzyskał tytuł magistra pod okiem Wojciecha Rubinowicza.

W 1945 roku Ingarden rozpoczął swoją karierę naukową na Politechnice Śląskiej, jednak już w tym samym roku przeniósł się do Wrocławia, gdzie został asystentem w Katedrze Fizyki Teoretycznej na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1949 roku obronił pracę doktorską na Uniwersytecie Warszawskim na temat „O idealnym odwzorowaniu przestrzeni w mikroskopie elektronowym”, przy wsparciu Wojciecha Rubinowicza. Jako członek PZPR od 1951 roku, w 1954 roku objął stanowisko profesora nadzwyczajnego, a w 1964 roku uzyskał tytuł profesora zwyczajnego nauk fizycznych. Habilitację złożył w 1960 roku, jednak nie została ona przyjęta przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną z powodu wcześniejszej nominacji profesorskiej.

Od 1954 roku Ingarden pracował również w Instytucie Fizyki PAN, gdzie stworzył Zakład Niskich Temperatur we Wrocławiu, który później włączono w strukturę Instytutu Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych im. Włodzimierza Trzebiatowskiego PAN.

W latach 1966–1991 pełnił rolę profesora na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a w latach 1969–1986 kierował Instytutem Fizyki UMK, nadzorując przekształcenia w Katedrze Termodynamiki i Teorii Promieniowania (1966–1969), Katedrze Fizyki Teoretycznej (1969–1986), a także Katedrze Fizyki Statystycznej (1986–1991). Po przejściu na emeryturę w 1991 roku, Roman Ingarden został pochowany na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie, w kwaterze L1-1-19.

Dorobek naukowy

Fizyka i matematyka

Roman Stanisław Ingarden był kluczową postacią w dziedzinie fizyki matematycznej, będąc jednocześnie twórcą dwóch istotnych czasopism: Reports on Mathematical Physics, które powstało w 1970 roku oraz Open Systems and Information Dynamics, zainaugurowanego w 1992 roku. Oba czasopisma zyskały uznanie i znalazły się na prestiżowej liście filadelfijskiej.

W swoim dorobku naukowym Ingarden pozostawił liczne prace naukowe, które koncentrowały się na fizyce matematycznej, a także kilkanaście podręczników oraz skryptów, które traktowały o fizyce teoretycznej i matematyce. Oprócz tego był autorem książek, które miały filozoficzno-historyczny charakter.

Japonistyka

Poza swoimi aktywnościami w dziedzinie fizyki, od lat 70. prowadził lektorat z języka japońskiego na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1992 roku, dzięki jego wysiłkom, na Wydziale Filologicznym UMK została powołana Pracownia Języka i Kultury Japońskiej, w której prowadził wykłady związane z japonistyką.

Ingarden był ekspertem w zakresie współczesności, historii, kultury oraz języka japońskiego. Dodatkowo, jego syn, architekt Krzysztof Ingarden, pełnił ważną rolę jako konsul honorowy Japonii w Krakowie.

Zaszczyty

Roman Stanisław Ingarden zdobył liczne wyróżnienia w uznaniu za swoje osiągnięcia i wkład w kulturę oraz edukację. Wśród jego zaszczytów można wymienić:

• Krzyż Oficerski i Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• 1954: Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL,
• W 1994 cesarz Akihito odznaczył go Orderem Świętego Skarbu – Złotymi Promieniami ze Wstęgą,
• 1996: doktor honorowy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Publikacje

Podręczniki i monografie

W dorobku profesora Romana Stanisława Ingardena znajdują się liczne prace, które miały znaczący wpływ na rozwój nauki. Poniżej przedstawione są pozycje publikacji:

• 1979: Elektrodynamika klasyczna, współautorstwo z Andrzejem Jamiołkowskim, ISBN 83-01-00464-9,
• 1980: Mechanika klasyczna, wspólnie z Andrzejem Jamiołkowskim, ISBN 8301003466,
• 1981: Analiza matematyczna dla fizyków, z Lechem Górniewiczem, ISBN 83-01-01198-X,
• 1989: Mechanika kwantowa: ujęcie w przestrzeni Hilberta, w kooperacji z Marianem Grabowskim, ISBN 83-01-08578-9,
• 1990: Fizyka statystyczna i termodynamika, autorzy: Andrzej Jamiołkowski i Ryszard Mrugała, ISBN 83-01-08826-5,
• 1993: Algebra z geometrią dla fizyków, współautorstwo z Lechem Górniewiczem, ISBN 832310451X.

Historia i filozofia nauki

Ingarden również wniósł wiele do dyscyplin związanych z historią oraz filozofią nauki, a oto kluczowe publikacje w tej dziedzinie:

• 1994: Fizyka i fizycy: studia i szkice z historii i filozofii fizyki, ISBN 83-231-0575-8,
• 2000: Roman Witold Ingarden: życie filozofa w okresie toruńskim (1921–1926), ISBN 83-231-1146-4,
• 2005: O fizyce i innych naukach ścisłych w Wilnie, Toruniu i gdzie indziej: rozmowy z profesorami Kazimierzem Antonowiczem, Wilhelminą Iwanowską, Leonem Jeśmanowiczem, Jerzym Rayskim, oraz Sławomirem Kalembką, ISBN 83-231-1780-2.

---

Oceń: Roman Stanisław Ingarden

---