Stanisław Sokołowski (geolog)

---

Życiorys

Stanisław Sokołowski był potomkiem wybitnego pioniera polskiego leśnictwa, Stanisława Sokołowskiego oraz Agnieszki z Walczaków. Był również bratem Mariana,Adama, Witolda, Jana i Zofii.

Urodziny spędził w Zakopanem, gdzie w 1920 roku przystąpił do matury kończąc naukę w lokalnym liceum zlokalizowanym w malowniczej willi „Lilianie”. Kontynuował swoją edukację w Krakowie, gdzie kształcił się na Akademii Górniczej. Następnie uzyskał stopień naukowy z biologii oraz nauk o ziemi na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W czasie I wojny światowej, w latach 1918 i 1920, walczył jako ochotnik w Wojsku Polskim, a jego odwaga ujawniła się ponownie podczas kampanii wrześniowej w 1939 roku. Jego kariera akademicka bardziej rozwinęła się po wojnie. W 1929 roku obronił doktorat, a habilitację otrzymał w 1952 roku na Akademii Górniczej i Hutniczej, na podstawie pracy dotyczącej Tatr Bielskich. W 1954 roku uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego, a dziesięć lat później profesora zwyczajnego.

Z przed II wojną światową pracował na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak po roku 1942 związał się z krakowskim Instytutem Geologicznym, w którym pracował aż do przejścia na emeryturę. Jako ekspert w dziedzinie geologii, był znawcą Tatr oraz Karpat fliszowych, a także odkrywcą cennych wód termalnych na Podhalu. W latach 1961-63 zdołał na Antałówce w Zakopanem zidentyfikować szczątki ciepłej wody, co stworzyło możliwości do zbudowania pływalni cieplicowej w tym rejonie.

Był także autorem licznych ekspertyz geologicznych związanych z różnymi inwestycjami w Zakopanem, jako przykład można wymienić: Drogę Junaków, Dom Turysty, oraz przebudowę Wielkiej Skoczni, jak również budowę toru slalomowego.

W pierwszych latach międzywojennych z pasją uprawiał taternictwo. W 1925 roku, w towarzystwie swojego brata Jana, jako pierwszy pokonał zimą Orle Turniczki, Orlą Basztę oraz Buczynowe Czuby. W miarę upływu czasu Stanisław Sokołowski ograniczył aktywność wspinaczkową, skupiając się głównie na działalności naukowej.

Przez długi czas zamieszkiwał w urokliwym domku położonym za willą „Ornak”, przy ul. Grunwaldzkiej 20 w Zakopanem. Po 1985 roku ze względu na problemy zdrowotne przeprowadził się do Warszawy, gdzie zmarł. Spoczywa na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, w kwaterze L-I-2. W 1970 roku, z okazji pięćdziesięciolecia jego pracy naukowej, poświęcono mu specjalny zeszyt w „Biuletynie Instytutu Geologicznego” (248/1970). W 2018 roku przy zakopiańskim Aquaparku odsłonięto tablicę upamiętniającą jego wkład w rozwój geologii, hydrogeologii i geologii geotermalnej na Podhalu.

Publikacje

Stanisław Sokołowski, jako geolog, znacząco przyczynił się do rozwoju geologii, publikując szereg ważnych prac. Poniżej przedstawiamy niektóre z jego istotnych publikacji:

• Spostrzeżenia nad wiekiem i wykształceniem liasu reglowego w Tatrach [w:] „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego” 2/1923-24,
• Tektonika serji reglowej okolicy Zakopanego [w:] „Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego” 6/1930, wraz z Walerym Goetlem,
• Wantule [w:] „Ochrona Przyrody”, 16/1936, wraz z bratem Marianem,
• Tatry Bielskie, geologia zboczy południowych, Warszawa 1948, wyd. francuskie Warszawa 1950,
• 50 lat nowoczesnej geologii tatrzańskiej [w:] „Wierchy” 22/1953, wraz z Janem Wyczółkowskim,
• W pięćdziesiątą rocznicę teorii powstania Tatr i Pienin [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 86/1954,
• Tatry, Warszawa 1958, przekrój geologiczny,
• Zarys geologii Tatr [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 149/1959,
• Głębokie wiercenia w Zakopanem [w:] „Wierchy” 34/1965,
• New Data on the Deep Underground Water within Polish Inner Carpathians [w:] „Bulletin de l’Académie Polonaise des Sciences”, 15/1967, nr 4, wraz z A. Sławińskim,
• Geologia paleogenu i mezozoicznego podłoża skrzydła niecki podhalańskiej w profilu głębokiego wiercenia w Zakopanem [w:] „Biuletyn Instytutu Geologicznego”, 265/1973,
• Geologia strefy reglowej Tatr Polskich między Kopami Sołtysimi a Białką [w:] „Prace Muzeum Ziemi”, 28/1978,
• Mapa geologiczna Tatr Polskich 1:10 000, 1958-80, współredaktor,
• Mapa geologiczna Pienińskiego Pasa Skałkowego 1:10 000, 1960-70, współredaktor.

Odznaczenia

W ciągu życia Stanisław Sokołowski otrzymał liczne odznaczenia, które podkreślają jego znaczący wkład w dziedzinie geologii oraz zasługi na rzecz Polski. Oto lista wyróżnień, które przyznano mu przez lata:

• Krzyż Obrony Lwowa, przyznany w 1919 roku,
• Krzyż Walecznych, otrzymany w 1920 roku,
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę, przyznany w 1938 roku,
• Medal 10-lecia Polski Ludowej, otrzymany w 1955 roku,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany w 1956 roku,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, przyznany w 1960 roku,
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany w 1966 roku,
• Złota Odznaka honorowa „Zasłużony dla polskiej geologii”, przyznana w 1980 roku.

Każde z tych odznaczeń stanowi dowód na zaangażowanie i pasję Sokołowskiego w pracy geologa oraz jego wkład w rozwój geologii w Polsce.

---

Oceń: Stanisław Sokołowski (geolog)

---