Józef Niweliński

---

Życiorys

Józef Niweliński był osobą o wybitnym intelekcie i wszechstronnych umiejętnościach. Urodził się jako syn profesora średniego szkolnictwa, Aleksandra Niwelińskiego, i nauczycielki,Emilii z Łojowskich. Pomimo trudnych warunków okresu wojennego, Nie tylko kształcił się w prestiżowej szkole, ale również stał się poliglotą.

Ukończył III Gimnazjum Państwowego im. Króla Jana III Sobieskiego w Krakowie, gdzie zdobył solidną wiedzę oraz umiejętności językowe. W swoich zaletach językowych wyróżniał się biegłą znajomością wielu języków, takich jak rosyjski, angielski, niemiecki, francuski, węgierski oraz łacina.

W okresie II wojny światowej jego pasja do nauczania wzięła górę, kiedy to podjął się trudnej roli nauczyciela języka angielskiego w Tajnym Liceum im. Dietla, znajdującym się przy ulicy Miodowej w Krakowie. Jego zaangażowanie w edukację w tym burzliwym czasie było niezwykle ważne dla młodzieży, która pragnęła uczyć się pomimo istniejącego zagrożenia.

Działalność naukowa

W 1947 roku Józef Niweliński uzyskał tytuł magistra farmacji oraz magistra biologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W okresie od 1948 do 1952 roku był starszym asystentem w Katedrze Biologii i Embriologii na Wydziale Lekarskim w Krakowie, gdzie obronił pracę doktorską pod kierunkiem profesora Stanisława Skowrona. W 1952 roku otrzymał stanowisko adiunkta w Zakładzie Zoologii Doświadczalnej Polskiej Akademii Nauk. Po pewnym czasie, w 1958 roku, wyjechał do Londynu na stypendium Rockefellera.

Od 1965 roku Niweliński kierował Zakładem Cytobiologii i Histochemii, który stworzył, co przyczyniło się do wielu jego odkryć. W 1974 roku, podczas uroczystości w Belwederze, otrzymał tytuł naukowy profesora. Był innowatorem w dziedzinie nowoczesnej histochemii enzymów, gdzie udowodnił, że krystaliczny cholesterol ma pozytywny wpływ na aktywność gonad ssaków. Potwierdził także, że łożysko ludzkie może dostarczać informacji wartościowych biologicznie dotyczących środowiska człowieka.

W latach 1961–1976 był współzałożycielem i redaktorem naczelnym kwartalnika „Folia Histochemica et Cytochemica” (obecnie znanego jako „Folia Histochemica et Cytobiologica”), odgrywającego istotną rolę w publikowaniu prac naukowych na całym świecie, jako organ Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików. Poza tym, przez 10 lat pełnił funkcję wiceredaktora kwartalnika „Folia Biologica” Polskiej Akademii Nauk. Był autorem wielu prac naukowych związanych z zoologią eksperymentalną i pionierem w wprowadzaniu metod histoenzymatycznych do badań doświadczalnych. Współautor publikacji „Metody histochemiczne” z 1962 roku oraz autorem badań z dziedziny endokrynologii doświadczalnej. Dodatkowo był promotorem wielu prac doktorskich oraz habilitacji w obszarach biologii medycznej, endokrynologii i histochemii.

Józef Niweliński był członkiem honorowym Towarzystwa Krakowskiego Lekarskiego, a od 1986 roku członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików. W latach 1989–1992 pełnił funkcję prezesa krakowskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego. Był również członkiem New York Academy of Sciences. Po swojej śmierci Niweliński został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Odznaczenia i wyróżnienia

W 1986 roku Józef Niweliński został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, co stanowi wyraz uznania za jego zasługi. Następnie, w 1994 roku, otrzymał nagrodę Cambridge Biogeographical Institute, która podkreśla jego znaczący wkład w dziedzinie biogeografii.

Rok 1997 przyniósł mu medal im. I. Łukasiewicza, a w 1999 roku został uhonorowany odznaczeniem „Bene Meritus” przyznawanym przez Polskie Towarzystwo Lekarskie. W 2001 roku po raz kolejny otrzymał tytuł „Bene Meritus”, tym razem od Polskiego Towarzystwa Histochemików i Cytochemików, co świadczy o jego wpływie na rozwój tych dziedzin nauki.

Działalność pozanaukowa

Józef Niweliński wykazywał wielkie zaangażowanie w działania społeczne, co przejawiało się między innymi w jego pasji do turystyki górskiej i kajakowej. Był miłośnikiem Tatr oraz zapalonym taternikiem, co najlepiej świadczy o jego zamiłowaniu do górskich wędrówek oraz aktywności na świeżym powietrzu.

Jako aktywny członek Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, uczestniczył w licznych inicjatywach propagujących piękno gór oraz ideę ochrony przyrody. Ponadto, należał do Stowarzyszenia Przyjaciół Wilna i Ziemi Wileńskiej, co jeszcze bardziej podkreśla jego szerokie zainteresowania oraz zaangażowanie w działalność na rzecz kultury i społeczności lokalnych.

---

Oceń: Józef Niweliński

---